Dementie
Dementie betekent letterlijk: uw geest verliezen. In de praktijk gaat het om een blijvende verzwakking van intellectuele vermogens of een geestelijke aftakeling. In België lijden 165.000 mensen aan dementie. Wat vroeger werd afgedaan als een normaal ouderdomsverschijnsel, is vandaag uitgegroeid tot een enorm maatschappelijk probleem. Genezing is niet mogelijk, al kunnen medicatie en begeleiding het leven van de patiënt en zijn familie een stuk draaglijker maken.
Welke soorten dementie bestaan er?
Wat zijn de symptomen van dementie?
Wat zijn de oorzaken van dementie?
Kan dementie behandeld worden?
Welke soorten dementie bestaan er?
- Ziekte van Alzheimer (bij de helft tot drie kwart van de dementerenden): de zenuwcellen van de hersenen sterven geleidelijk af. De oorzaak is de opeenstapeling van het eiwit amyloïd tussen de zenuwcellen. Naast die zogenaamde seniele plakken ontstaan er ook afwijkingen in de zenuwcellen zelf, die bestaan uit kluwens van eiwitten van het skelet van de cel. De eerste tekenen doen zich gemiddeld voor rond 65 jaar.
- Fronto-temporale dementie: een verzamelnaam voor verschillende vormen. Bij één groep zijn er vooral taalproblemen, een andere subgroep vertoont voornamelijk gedragsstoornissen.
- Vasculaire dementie: een relatief frequente vorm die het gevolg is van een gebrekkige doorbloeding. Het gaat om patiënten die bijvoorbeeld werden gereanimeerd na een hartstilstand of die een beroerte (herseninfarct) doormaakten.
- Diffuse Lewy Body Disease (DLBD): een ziekte die het midden houdt tussen de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.
Wat zijn de symptomen van dementie?
- geheugenverlies (vooral het kortetermijngeheugen wordt aangetast)
- taalproblemen
- toenemende onhandigheid
- plaatsen of voorwerpen niet meer herkennen
- gedragsstoornissen zoals sociale ongeremdheid, agressie of een verlies van betrokkenheid
Hoe wordt de diagnose gesteld
Voor de diagnosestelling is het verhaal van de patiënt en zijn omgeving doorslaggevend. Scans en andere beeldvorming worden gebruikt als aanvulling. Soms kan ook ruggenmergvocht nuttig zijn om meer te weten over de concentratie van bepaalde eiwitten. Als er verminderde doorbloeding is in de hersenen, kan dat wijzen op een beroerte (herseninfarct) als oorzaak.
Wat zijn de oorzaken van dementie?
Het wetenschappelijk onderzoek boekte de voorbije 20 jaar veel vooruitgang, maar nog niet alles is duidelijk over dementie. Mensen met een te hoge bloeddruk of een verhoogd cholesterolgehalte lopen meer risico. Maar uiteindelijk is leeftijd veruit de grootste risicofactor. Ook genetische aanleg speelt mee.
Kan dementie behandeld worden?
Een behandeling die alle vormen van dementie geneest of het ziekteproces vertraagt, is er op dit moment niet.
Voor alzheimerpatiënten zijn er wel medicijnen die de symptomen vooral de eerste jaren in zekere mate kunnen verbeteren. Zogenaamde cholinesteraseremmers werken in op geheugen, alertheid en gedrag. Maar naarmate de ziekte vordert, is het effect kleiner. Daarnaast zijn er geneesmiddelen die specifiek de gedragsproblemen aanpakken, zoals antidepressiva of neuroleptica. Er lopen ook klinische studies met nieuwe medicaties die onderzocht worden op hun effect. Deze klinische studies houden meestal in dat u extra gevolgd wordt door een studieverpleegkundige en een neuroloog.
In het UZA worden patiënten met dementie opgevangen in de geheugenkliniek van de dienst neurologie. Nadat de diagnose is gesteld, komen ze regelmatig op raadpleging om het effect van de medicatie te evalueren en voor verdere begeleiding. De patiënt en zijn familie krijgen advies over hoe ze met de ziekte kunnen omgaan.
Wat na de diagnose?
In het UZA maakt de geheugenkliniek deel uit van de dienst neurologie. Patiënten en hun omgeving kunnen er niet alleen terecht voor diagnose en behandeling, maar ook voor begeleiding.
Ook buiten het ziekenhuis is er begeleiding mogelijk bij de Vlaamse Alzheimer Liga, Dementiecafés of inloophuizen. Via hun ziekenfonds kunnen patiënten en hun familie een beroep doen op thuiszorg, dag- of nachtopvang, opvang in kortverblijf, huishoudelijke hulp of een oppasdienst. De Provincie Antwerpen heeft een brochure voor dementiepatiënten en hun omgeving: ‘Dementie, je staat er niet alleen voor’. U kunt ze downloaden via www.provant.be.
