Fertiliteitspreservatie (oncofreezing) bij de vrouw
Fertiliteitspreservatie betekent dat we bij oncologische behandelingen ervoor zorgen dat jouw eicellen preventief beschermd worden. Er zijn diverse opties.
Binnenkort naar het UZA?
Heb je binnenkort een afspraak bij het UZA of kom je iemand bezoeken? Beantwoord enkele vragen en krijg handige tips voor je UZA-bezoek, van thuisvoorbereiding tot navigatie in het ziekenhuis.
Maak een afspraak
Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (Fertiliteit)
Wat is fertiliteitspreservatie?
Bepaalde kankerbehandelingen, zoals chemotherapie en radiotherapie, kunnen invloed hebben op je vruchtbaarheid. Gelukkig zijn er verschillende mogelijkheden om de vruchtbaarheid te sparen en jouw kinderwens later in vervulling te laten gaan. Oncofreezing of fertiliteitspreservatie heet de behandeling. Lees hieronder meer over de verschillende mogelijkheden en bespreek ze met jouw arts vóór de start van jouw kankerbehandeling.
Wat zijn de mogelijke gevolgen van kankerbehandelingen op je vruchtbaarheid?
Elke vrouw heeft een voorraad eicellen die tijdens de vruchtbare levensfase zullen uitrijpen. Die voorraad is beperkt, want eicellen worden niet opnieuw aangemaakt.
Zowel chemotherapie als radiotherapie kunnen de voorraad eicellen aantasten en/of de uitrijping van de eicellen verminderen. De menstruele cyclus kan daardoor verstoord geraken. Dit kan zich in de maanden of jaren na de behandeling spontaan herstellen (voor korte of lange duur) of voorgoed stoppen. Enerzijds kan dus een spontane zwangerschap optreden, anderzijds kan een vroegtijdige menopauze optreden, met definitieve onvruchtbaarheid tot gevolg.
Mogelijk effect van chemotherapie
Het effect van chemotherapie is afhankelijk van de leeftijd waarop het toegediend wordt, het type en de dosis.
Mogelijk effect van radiotherapie (bestraling)
Het effect van radiotherapie hangt af van de dosis en het bestraalde gebied. Rechtstreekse bestraling van de eierstokken veroorzaakt bijna altijd blijvende schade.
Beoordeling vruchtbaarheid
Hoewel het moeilijk is om de vruchtbaarheid na een oncologische behandeling te voorspellen, wordt de mogelijke schade in samenspraak met jouw behandelende arts geëvalueerd.
Welke mogelijkheden zijn er om je vruchtbaarheid te bewaren?
Voor vrouwen zijn er verschillende methodes om eicellen preventief te beschermen tegen de schadelijke effecten van een kankerbehandeling en zo de vruchtbaarheid te proberen bewaren.
Jouw behandelend arts bespreekt samen met jou, vóór de start van je kankerbehandeling, welke preservatieopties mogelijk zijn. Dit hangt onder andere af van je aandoening, het type en de dosis van de behandeling, jouw leeftijd en de beschikbare tijd. Spreek gerust ook zelf jouw arts aan over het effect van de kankerbehandeling op jouw vruchtbaarheid en de diverse preservatiemogelijkheden.
Als je in aanmerking komt voor fertiliteitspreservatie, verwijst jouw arts je naar de specialisten van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (dienst fertiliteit). Zij staan klaar om al jouw vragen te beantwoorden. Stel net zolang vragen over het onderwerp totdat je voelt dat je genoeg informatie hebt om een keuze te maken.
Invriezen van eicellen
Via een hormonenbehandeling stimuleren we de eierstokken om meerdere eicellen te laten rijpen. Die eicellen vriezen we na afname onbevrucht in. Bij een latere kinderwens kunnen de eicellen bevrucht worden met de zaadcellen van jouw partner (of een donor). De bevruchting gebeurt via ICSI (Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie), waarbij één zaadcel rechtstreeks in de eicel wordt geïnjecteerd.
Voorwaarden
De start van je oncologische behandeling moet ten minste 2 weken kunnen worden uitgesteld.Kosten
Er is een terugbetaling van het RIZIV voorzien (zgn. 'ONCOCONVENTIE') voor de stimulatiemedicatie, de invriezing en bewaring voor een periode van 10 jaar. Eigen bijdrage is geschat op ± 200 euro.Invriezen van eierstokweefsel
Via een kijkbuisoperatie (laparoscopie) wordt (een deel van) de eierstok chirurgisch verwijderd en ingevroren. De ingreep gebeurt onder volledige verdoving. Bij een latere kinderwens wordt het eierstokweefsel ontdooid en terug ingeplant op de oorspronkelijke plaats of elders in de buik. Na een succesvolle transplantatie kan de eierstokfunctie spontaan herstellen en herstart de menstruele cyclus . Het getransplanteerd weefsel kan enkele jaren actief blijven. Tijdens die periode is een spontane zwangerschap of IVF-behandeling mogelijk.
Voordelen
De behandeling kan (meestal) binnen de 48 uur uitgevoerd worden (met een dagopname).
Jouw oncologische behandeling kan onmiddellijk na de ingreep starten.
De behandeling is ook mogelijk bij meisjes vóór hun puberteit.
Indien gewenst kunnen we tijdens de ingreep ook een Poortcatheter plaatsen (wat soms nodig is om daarna de chemotherapie toe te dienen).
Nadelen
Bij sommige oncologische aandoeningen bestaat een risico tot herintroductie van tumorcellen. Afhankelijk van de aard van jouw aandoening wordt deze methode daarom niet toegepast (behalve uitzonderingen).Kosten
Er is een terugbetaling van het RIZIV voorzien (zgn. 'ONCOCONVENTIE'). De kosten van de ingreep en opname en alles wat er voorafgaat, dien je zelf te betalen (remgelden). Eigen bijdrage is geschat op ± 300 euro.Operatief verplaatsen van de eierstokken buiten het bestralingsveld
Wanneer de oncologische behandeling radiotherapie (bestraling) inhoudt waarbij de eierstokken in het bestralingsveld liggen, is de kans op onvruchtbaarheid zeer hoog. In sommige gevallen kunnen we de eierstokken via een kijkbuisoperatie (laparoscopie) verplaatsen, zodat ze niet mee bestraald worden.
Voordelen
- Kan (meestal) binnen de 48 uur uitgevoerd worden (met een dagopname).
- Jouw oncologische behandeling kan onmiddellijk na de ingreep starten.
- De behandeling is mogelijk bij meisjes vóór hun puberteit.
Kosten
De kosten van de ingreep en opname en alles wat er voorafgaat, dien je zelf te betalen (remgelden). Eigen bijdrage is geschat op ± 300 euro.Hormonaal onderdrukken van de eierstokfunctie
In geval van borstkanker kunnen we de eierstokfunctie tijdelijk stilleggen tijdens de chemotherapie. Daarvoor dienen we een hormonale inspuiting toe waardoor de gevoeligheid van de eicellen kan verminderen en de schade van de oncologische behandeling beperkt wordt.
Kosten
Dit wordt terugbetaald in het kader van jouw oncologische behandeling.
Indien je, ondanks het toepassen van de bestaande fertiliteitspreservatie-methodes, toch onvruchtbaar bent na de oncologische behandeling, bestaan er nog andere mogelijkheden om jouw kinderwenste vervullen. Gedoneerde eicellen of embryo's behoren tot de mogelijkheden, alsook het overwegen om een kind te adopteren.
Hoeveel kost een fertiliteitspreservatiebehandeling?
Sinds 2017 heeft het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZA een overeenkomst met het RIZIV (de zogenaamde onco-conventie). Hierdoor kunnen vrouwen tot 38 jaar, die aan bepaalde voorwaarden voldoen, rekenen op een tegemoetkoming voor fertiliteitspreservatie.
Aanvraag door arts: verwijzingsformulier
Via deze formulieren kan je arts je verwijzen voor fertiliteitspreservatie voor de start van je een kankerbehandeling.
In cijfers: fertiliteitspreservatie in het UZA.
Klinische studies
Elk jaar nemen er in het UZA heel wat patiënten deel aan klinische studies. Dit gebeurt op vrijwillige basis. Indien er op de dienst waar je bent opgenomen een specifiek onderzoek loopt, zal je eventueel gevraagd worden om hieraan deel te nemen. Je hebt de volledige vrijheid om te beslissen of je hier al dan niet op in wenst te gaan. Indien je deelneemt of in de toekomst deelneemt aan klinische studies, kan je met je vragen terecht bij je behandelend arts.
'Die eerste periode dacht ik alleen maar aan overleven. Met mijn kinderwens was ik totaal niet bezig. Maar prof. dr. Sevilay Altintas overtuigde me om eicellen te laten invriezen, voor het geval ik na de behandeling verminderd vruchtbaar zou zijn.
Songul (37)
Interessante link
