Vruchtbaarheidsonderzoeken mannen

Tijdens de raadpleging bij de fertiliteitsarts zal de dokter je een vragenlijst voorleggen over volgende onderwerpen:                                                        

• Blootstelling aan toxische stoffen, warmte
• Genitale infecties, traumata
• Ontstekingen van blaas, prostaat
• Cryptorchidie (niet ingedaalde testikels)
• Fertiliteitsproblemen bij ooms, broers, …
• Heb je reeds kinderen verwekt?
• Potentie, ejaculatie

Het onderzoek van spermastalen gebeurt in het CRG in het laboratorium voor Basis Semen Analyse (BSA), ofwel het andrologielaboratorium. Deze bereik je door route 140 te volgen en daarna de pijlen 'BSA-labo' te volgen (lokaal 2109). Hier ondergaat het spermastaal een routineanalyse, die verder kan uitgebreid worden met extra analyses afhankelijk van de spermakwaliteit en in functie van de toekomstige fertiliteitsbehandeling. De behandelende arts bepaalt welke testen er moeten gebeuren en duidt deze aan op het aanvraagformulier.

Sperma-onderzoek: routineanalyse
Bij een routineanalyse worden volgende parameters bepaald op het spermastaal:

• Volume van het spermastaal,
• Aantal zaadcellen: concentratie,
• Beweegelijkheid van de zaadcellen: motiliteit,
• Vorm van de zaadcellen: morfologie,
• Percentage levende zaadcellen: vitaliteit,
• Percentage witte bloedcellen,
• Percentage antilichamen dat je aanmaakt tegen jouw eigen zaadcellen: MAR (Mixed Antiglobulin Reaction test),
   

Sperma-onderzoek: capacitatie
Capacitatie is een natuurlijk proces dat de zaadcellen doormaken als zij het baarmoederhalsslijm passeren. Dit geeft voornamelijk veranderingen in het bewegingspatroon van de zaadcellen en er treden fysiologische veranderingen op bij de best bewegende zaadcellen. Vermits de zaadcellen tijdens een fertiliteitsbehandeling nooit doorheen het baarmoederhalsslijm opzwemmen, gebeurt deze stap in het laboratorium via spermaselectie. Bij deze voorbereiding in het BSA-laboratorium zal er nagegaan worden hoeveel bewegende zaadcellen er geïsoleerd kunnen worden uit het spermastaal. Dit zal mee bepalend zijn in het plannen van een fertiliteitsbehandeling.

Sperma-onderzoek: DNA-fragmentatietest
Het Basis Sperma Analyse (BSA) laboratorium biedt ook een sperma-analysetechniek aan om verhoogde DNA-fragmentatie in zaadcellen te meten. Bij koppels met subfertiliteit geeft deze techniek belangrijke bijkomende informatie voor een meer specifieke en gepersonaliseerde behandeling. De techniek neemt een volledige dag in beslag en gebeurt op verse spermastalen, hierdoor is de techniek op afspraak en enkel 's morgens (tussen 08:00 en 09:00).

Sperma-onderzoek: controle na vasectomie (sterilisatie)
Wanneer je een vasectomie onderging, kan je jouw spermastaal drie maanden na de ingreep laten controleren op de aanwezigheid van zaadcellen. De behandelende arts zal je doorgaans aanraden dit te laten controleren om er zeker van te zijn dat de vasectomie geslaagd is.

Richtlijnen voor het bekomen en afgeven van een spermastaal

• Je kan enkel op afspraak een spermastaal laten analyseren.
• Seksuele onthouding best 2 tot 7 dagen vóór het onderzoek.
• Bij voorkeur een steriel potje van de dienst Fertiliteit (CRG) gebruiken, dit is verplicht voor stalen die gebruikt worden voor een behandeling of invriezing. Het staal onmiddellijk in het steriel potje opvangen na voorafgaandelijk wassen van de handen en de penis (geen condoom en geen voorafgaande betrekkingen).
• Het staal wordt bij voorkeur in het UZA geproduceerd, dit is verplicht voor stalen die gebruikt worden in een behandeling of invriezing. Indien dit niet lukt, neem je contact op met het laboratorium.
• Indien het staal thuis geproduceerd wordt, dient het op lichaamstemperatuur gehouden en binnen de 30 min. na afname aan het onthaal van de dienst Fertiliteit afgegeven te worden (route 140).

Een TESE wordt voornamelijk uitgevoerd wanneer er in het ejaculaat geen zaadcellen worden teruggevonden (azoöspermie).

De term TESE (Testicular Sperm Extraction) betekent dat de arts 1 of meerdere stukjes weefsel van 1 of beide testes operatief (onder algemene verdoving) zal wegnemen. Een deel van dit weefsel zal in het CRG onderzocht worden op de aanwezigheid van zaadcellen. Bijkomend zal de patholoog een deel van het testisweefsel onderzoeken en nagaan of er een normaal verloop is van de zaadcelproductie en maturatie. Deze pathologische bevindingen worden dan naast deze van het fertiliteitslabo gelegd.  

Het genetisch onderzoek of erfelijkheidsonderzoek wordt uitgevoerd op een bloedstaal en omvat een onderzoek naar de chromosomen of naar de bouwstoffen van de chromosomen (DNA).

• Karyotypebepaling: het karyotype geeft een afbeelding van de chromosomen. Het geeft hun aantal en vorm weer en eventuele afwijkingen. Zo kunnen bijvoorbeeld twee stukjes chromosomen van plaats verwisseld zijn.
• CF screening: Cystic Fibrosis (CF) of taaislijmziekte of mucoviscidose is een erfelijke aandoening die wordt veroorzaakt door een defect op chromosoom 7. Het is een recessief overerfbare ziekte, waarbij slijm dat op diverse plaatsen in het lichaam wordt afgescheiden, abnormaal taai is. Bij jongens kan onvruchtbaarheid optreden. Personen die drager zijn hebben de ziekte zelf niet en weten meestal niet dat zij drager zijn.
• Onderzoek naar Y-deleties: het Y-chromosoom is het mannelijk geslachtschromosoom. Het ontbreken van stukjes DNA (deletie) op het Y-chromosoom leidt tot verminderde vruchtbaarheid in meer of minder ernstige vorm. Dit wordt van vader op zoon doorgegeven.
   

Mocht er een afwijking aangetroffen worden, word je doorverwezen naar de dienst medische genetica.

Het hormonaal onderzoek omvat een onderzoek naar de geslachtshormonen en gebeurt op een bloedstaal.

Dit onderzoek omvat een bepaling van een aantal infectieziekten zoals HIV, hepatitis B en C en syfilis.

Afmetingen van de testes, echografieën van prostaat en testes.