Wereld Prematurendag
Op 17 november is het Wereld Prematurendag. Wereldwijd worden 1 op 10 baby’s te vroeg geboren. De dienst neonatologie van het UZA verzorgt elk jaar zo’n 500 patiënten: zowel premature baby’s als pasgeborenen met bijvoorbeeld hartaandoeningen of ademhalingsproblemen. Voor ouders is de opname van hun kindje een intense periode, die gepaard gaat met veel stress en onzekerheid. "Met deugddoende massages en relaxatiesessies steken we ouders morgen een hart onder de riem". Muziektherapie staat ook op het programma: een nieuwe, veelbelovende therapie om stress bij baby’s en ouders te verminderen.
In het UZA, een van de acht centra in Vlaanderen gespecialiseerd in intensieve neonatale zorg, worden elk jaar zo'n 500 kindjes opgenomen op neonatologie. “Ongeveer 200 daarvan zijn zeer premature baby’s, die (meer dan) 2 maanden te vroeg geboren zijn of een te laag geboortegewicht hebben”, vertelt prof. dr. Twan Mulder, diensthoofd neonatologie. “Naast premature baby’s verzorgen we ook pasgeborenen met hartaandoeningen, ademhalingsproblemen, infecties, stofwisselingsziektes of aangeboren afwijkingen…”
Het aantal vroeggeboorten blijft redelijk stabiel, net als het aantal extreem vroeggeboortes. Dat zijn baby’s die geboren worden voor 28 weken. De zorg is wel sterk geëvolueerd: "Zo gebruiken we zo weinig mogelijk invasieve beademing. We weten ondertussen dat langdurige beademing meer chronische longproblemen geeft en ook een nadelige invloed heeft op de latere neurologische ontwikkeling.”
Ouders worden tegenwoordig ook zoveel mogelijk betrokken in de zorg. "We stimuleren huid-op-huidcontact en borstvoeding heel sterk. Ouders mogen zelf hun kindje verschonen, ondersteunen tijdens een onderzoek of verzorging of - als ze hier langer zijn - sondevoeding geven. Ze leren om de signalen van hun baby beter te interpreteren. Als ouders zich goed ondersteund en betrokken voelen, ontwikkelt hun kindje zich beter.”
De opnameduur op neonatologie is heel verschillend en hangt af van hoe vroeg kindjes geboren worden en of er complicaties zijn. “Een baby die bijvoorbeeld op 24 weken zwangerschapsduur geboren wordt, blijft minimaal tot 32-34 weken opgenomen. Vaak wordt dat nog onderschat", weet prof. dr. Mulder.
Hart onder de riem
Elke opname op neonatologie is een intense periode voor ouders en gaat vaak gepaard met veel stress. “Vandaag steken we ouders van kindjes op neonatologie een hart onder de riem”, vertelt Elke Moens, hoofdverpleegkundige neonatologie: “Ouders kunnen genieten van een deugddoende massage en een muziekrelaxatiemoment. Onze vrijwilligers zorgen voor verse fruitsla en soep, een leuke goodiebag en foto van hun kindje.”
Ouders gaan vaak door een rollercoaster aan emoties. “Steun vinden bij andere ouders is enorm belangrijk. Daarom brengen we ouders van pasgeboren kindjes samen met ouders die hier ooit met hun kindje verbleven. Ervaringen delen neemt vaak al veel vragen en onzekerheden weg.”
Sinds 2022 bestaat er ook een ouderraad neonatologie. Ouders van ex-patiënten denken bijvoorbeeld mee na over de inrichting van de ouderkamer, of hoe gezinnen nog sterker betrokken kunnen worden bij de zorg.
Warme klanken voor de allerkleinsten
Ouders kunnen morgen ook kennismaken met muziektherapie: een nieuwe, veelbelovende techniek die het UZA sinds deze zomer aanbiedt om stress bij baby’s en hun ouders te verminderen. Muziektherapie heeft heel wat voordelen voor kinderen én ouders, blijkt uit onderzoek. Bij baby’s wordt zowel de ademhaling, hartslag als zuurstofopname in het bloed stabieler. Ook bij ouders werkt muziektherapie stressverlagend, waardoor ze gemakkelijker een band kunnen opbouwen met hun baby.
Tijdens de sessies maakt muziektherapeute Anneke Naaijkens-Doek live muziek voor de baby’s en ouders. “Dat kan met een gitaar, een ocean disk - een speciaal ontwikkeld instrument dat de geluiden van in de baarmoeder nabootst - of met mijn stem. Samen met de ouders kies ik een liedje dat voor hen belangrijk is, waar ze bijvoorbeeld een mooie herinnering aan hebben. Daarna begeleid ik hen om het liedje te zingen voor hun baby, bijvoorbeeld bij de couveuse of tijdens het kangoeroeën”. Muziektherapie vertrekt altijd vanuit ‘entrainment’: het (muzikaal) meebewegen met fysieke parameters van het kind, zoals het ademtempo, zuigtempo, hartritme of de manier van huilen. “Dat is het grootste verschil tussen muziektherapie en ‘gewone’ muziek: het is altijd afgestemd op waar de baby op dat moment nood aan heeft.”
Om meer zicht te krijgen op de langetermijneffecten, is meer onderzoek nodig. UZA foundation gaat daarvoor op zoek naar extra fondsen. Prof. dr. Twan Mulder: “Vooral de impact op de latere sociaal-emotionele ontwikkeling gaan we verder onderzoeken. Met het nieuw onderzoek willen we muziektherapie verder bestendigen in Vlaanderen om nog meer patiënten en hun ouders te ondersteunen.”