Chemotherapie

• Wanneer wordt chemotherapie toegepast?

  • Om uitzaaiingen te behandelen.

  • Vóór een operatie of bestraling om het gezwel te verkleinen (neo-adjuvante behandeling).

  • Na een operatie of bestraling om eventueel achtergebleven of losgekomen kankercellen te bereiken (als aanvullende of adjuvante behandeling).

  • Om de klachten of symptomen te verzachten (palliatieve behandeling).

• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

  Het nadeel van chemotherapie is dat het ook gezonde cellen aantast. Daardoor ontstaan tijdelijke bijwerkingen. Deze verschillen van persoon tot persoon en hangen ook af van het type medicatie, de hoeveelheid, en de duur van de behandeling.

  Vaak voorkomende bijwerkingen zijn:

  • vermoeidheid

  • misselijkheid en braken

  • minder eetlust

  • haaruitval

  • een ontstoken mond

  • een verhoogde kans op infecties door een tekort een witte bloedcellen

  Jouw arts en verpleegkundige bespreken deze bijwerkingen met jou. Sommige bijwerkingen zijn te verhelpen met medicatie. Zo is er de laatste jaren veel vooruitgang geboekt in het bestrijden van misselijkheid. Na de behandeling verdwijnen de bijwerkingen geleidelijk. Je kunt je echter nog een hele tijd vermoeid voelen.

  Let wel: bijwerkingen en de ernst ervan zeggen niets over het effect van jouw chemobehandeling. Als je weinig of geen last hebt van bijwerkingen, betekent dat niet dat de behandeling niet goed werkt. Omgekeerd geldt hetzelfde: veel bijwerkingen zijn geen indicatie voor het goed aanslaan van de chemo.

Chemotherapie: tips voor thuis

• Infecties

  Infecties voorkomen

  Vermijd contact met verkouden of grieperige mensen. De behandeling vermindert je afweer zodat je gevoeliger bent voor ziektes. Een banale infectie kan je erg ziek maken. Soms heb je last van een droge neus en keel, of juist van een loopneus en branderige ogen. Daardoor word je sneller verkouden.

  Koorts

  Contacteer jouw arts bij koorts, dit is wanneer je lichaamstemperatuur onder uw oksel hoger is dan 38°C. Het is dan belangrijk dat de huisarts of behandeld arts bloed afneemt. Zijn je witte bloedcellen te laag? Dan moet je in het UZA opgenomen worden voor een antibioticakuur via een infuus.

• Misselijkheid en braken

  Chemotherapie leidt altijd tot misselijkheid en braken. Om deze acute misselijkheid tegen te gaan, krijg je vlak vóór de chemobehandeling een sterk antibraakmiddel via het infuus.

  Bij sommige chemogeneesmiddelen word je later misselijk: 2 dagen tot een week na de toediening. Je krijgt hiervoor antibraakmiddelen voor thuis. Neem deze zeker in om misselijkheid te voorkomen.

  Tips tegen braken

  • Eet 's morgens een beschuit voor het opstaan. Behalve als je een droge mond of keelpijn hebt.

  • Probeer tussendoor te drinken om vochtverlies te vermijden, zoals ongezoet fruitsap, fruitthee, gemberthee, cola zonder prik of koolzuurhoudende dranken.

  • Eet meermaals per dag kleine hoeveelheden, bijvoorbeeld 6 maaltijden in plaats van 3.

  Let wel: braak je langer dan 2 dagen? Contacteer dan jouw arts.

• Stoelgangproblemen

  Diarree

   

  Neem Immodium (vrij te krijgen in de apotheek). De eerste keer 2 tabletten, daarna 1 (maximaal 6 per dag) tot de diarree stopt.

   

  Verstopping

  Als je 2 dagen geen stoelgang hebt gehad, neem je Laxoberron (vrij verkrijgbaar), 10 druppels 's avonds. Geen resultaat? Herhaal met 15 druppels. Of probeer Dulcolax: 1 of 2 comprimés 's avonds. Pobeer eventueel Movicol: 2 x 2 zakjes per dag 's morgens en 's avonds en past daarna de dosis aan. Mocivol is zachter dan de andere middelen en voorkomt krampen en buikpijn. Zorg ook dat u voldoende drinkt en beweegt.

   

• Eetlust

  Geen of weinig eetlust

  De chemotherapie kan jouw smaak veranderen. Dat is normaal. Bovendien ben je misschien misselijk of zijn de slijmvliezen van uw mond, keel, maag of darmen aangetast. Dat is allemaal niet bevorderlijk voor uw eetlust. Probeer toch genoeg voedingsstoffen binnen te krijgen en voldoende te drinken. Tussendoortjes zijn oké: eet waar je zin in hebt.

  Lukt het eten niet? Bel gerust onze voedingsdeskundigen via tel. 03 821 32 50. Ze geven u graag advies.

• Vermoeidheid

  Dit is de meest voorkomende klacht bij kanker. De tumor en de chemotherapie veroorzaken deze vermoeidheid. Een echte remedie is er niet. Deze tips helpen wel om beter met vermoeidheid om te gaan:

  • Rust voldoende, maar overdrijf niet.
  • Een lichte inspanning zoals een korte wandeling helpt vaak.
  • Zorg voor genoeg afleiding: lezen, tv-kijken, muziek beluisteren, ...
  • Probeer genoeg te eten en te drinken.

• Haarverlies

  Of je je haar verliest of niet is voor elke patiënt verschillend. Het is ook afhankelijk van het type chemotherapie dat je krijgt. Na het stoppen van de chemotherapie groeit je haar altijd terug.

  Tips tegen haarverlies:

  • Verzorg je haar voorzichtig met lauw water en een milde shampoo.
  • Droog je haar enkel met de haardroger op lage temperatuur.Verf je haar niet, of plaats geen permanent tijdens je chemokuur.
  • Sommige mensen laten hun haar liefst kort knippen voordat het uitvalt.
  • Bescherm jouw hoofdhuid tegen de kou of tegen de zon: met een sjaal, een hoed, een muts of zonnecrème.

  Tips bij de aanschaf van een pruik:

  • Ga vóór je je haar verliest al eens langs bij een pruikenwinkel: je krijgt dan het beste advies gebaseerd op jouw huidige kapsel.
  • Vraag een doktersattest: zo betaalt je ziekenfonds een deel terug.

• Mondontsteking

  Een aantal chemomedicijnen kunnen 5 à 10 dagen na de kuur een pijnlijke mondontsteking veroorzaken. Eten en drinken is daardoor soms heel pijnlijk. Om ontstekingsproblemen te voorkomen, raden we aan om:

  • vóór de start van de chemo naar de tandarts te gaan om eventuele tandplak of gaatjes te laten behandelen.
  • je tanden na elke maaltijd te poetsen met een zachte tandenborstel en een milde tandpasta.
  • je mond regelmatig te bevochtigen met ijsblokjes of suikervrije kauwgom.zure, sterk gekruide of zeer zoute voeding te vermijden.
  • harde voedingsmiddelen zoals beschuit en chips te vermijden.
  • vloeibare of halfvloeibare voeding te eten: soep, yoghurt, puree, milkshake ...koude of lauwe maaltijden te eten.

• Overgevoeligheid

  Overgevoelige ogen

  • Draag een bril in plaats van contactlenzen: chemo kan lenzen ook doen verkleuren.
  • Laat jouw arts oogdruppels voorschrijven voor branderige ogen.

  Overgevoelige huid

  • Jouw huid kan rood, schilferig en droog worden, soms met hevige jeuk. 
  • Ze kan ook overgevoelig worden voor de zon.
  • Jouw aders kunnen donkerder van kleur worden.
  • Jouw nagels kunnen donker, broos en geel worden en soms afbreken.

  Tip: Hydrateer je huid met een vochtinbrengende douche-olie en een vochtinbrengende olie als bodylotion. 
  Dat vermindert de jeuk.

• Voorzorgsmaatregelen

  Chemopillen innemen

  • Raak het chemoproduct niet aan met blote handen,trek eventueel wegwerphandschoenen aan of leg het geneesmiddel rechtstreeks vanuit de verpakking in de mond.
  • Was goed je handen na inname.
  • Neem medicatie in met voldoende water (één glas per inname) of zoals voorgeschreven door jouw arts.
  • Als een capsule geopend moet worden (bv. voor toediening via maagsonde of in een lepel met confituur) is het aangewezen om steeds een mondmasker te dragen om inademing te voorkomen.

  Uitscheidingsproducten na chemotherapie

  Tot één week na de chemo kunnen jouw lichaamsvochten giftig zijn. Neem daarom deze aandachtspunten in acht:

  • Vermijd rechtstreeks contact met uitscheidingsproducten. 
  • Als dat niet mogelijk is, maak je het best gebruik van wegwerphandschoenen.
  • Gebruik als het kan een ander toilet dan je gezinsleden.
  • Was je handen grondig na elk toiletgebruik.
  • Plas zittend op het toilet om spatten te voorkomen.
  • Spoel het toilet 2 keer door met gesloten deksel.
  • Reinig het toilet dagelijks met een gewoon huishoudelijk schoonmaakmiddel.
  • Na gebruik van een bedpan, fles (urinaal) of wc-stoel, moet je deze meteen ledigen en grondig reinigen met water en zeep.
  • Gemorst? Spoel dan overvloedig met water.
  • Bevuilde kledij? Direct uitdoen, spoelen met water of in de wasmachine stoppen.
  • Braaksel? Gebruik plastic handschoenen om braaksel op te ruimen.
  • Gebruik tijdelijk een condoom: er kunnen restanten van de chemo in sperma of vaginaal vocht zitten.
  • Gebruik wegwerpmateriaal bij incontinentie (pampers, inlegkruisjes). 
  • Verwijder incontinentiemateriaal in een goed afgesloten dubbele plastic zak.