Mannelijke onvruchtbaarheid

Een mannelijke factor speelt een rol bij ongeveer de helft van de koppels die proberen zwanger te raken. Mannelijke onvruchtbaarheid kan ook een teken zijn van andere medische problemen.

Wat is mannelijke onvruchtbaarheid?

Ongeveer 15% van de koppels hebben moeilijkheden om zwanger te raken na een jaar proberen. In de helft van de gevallen speelt een mannelijke factor hierin een rol. Verschillende oorzaken zijn mogelijk zoals een abnormaal lage productie van zaadcellen, een abnormale werking van de zaadcellen of een obstructie van de zaadleider. Chronische medische aandoeningen of levenstijlfactoren kunnen ook bijdragen aan mannelijke onvruchtbaarheid.

Diagnosestelling

1
Raadpleging
Tijdens een eerste raadpleging proberen we onderliggende aandoeningen in kaart te brengen en gebeurt een eerste oppuntstelling. Aanvullende onderzoeken en mogelijke behandelingsopties worden besproken.
2
Beeldvorming
Echografie van de balzak
Tijdens een echografie van de balzak worden geluidsgolven gebruikt om beelden te maken van de teelballen en omgevende weefsels. Dit is het eerste onderzoek om afwijkingen van de teelballen, bijballen en de balzak in kaart te brengen. Na aanbrengen van een beetje gel op de balzak, drukt de arts de echoprobe zacht te tegen de balzak aan. Dit is doorgaans niet pijnlijk.
Echografie van de prostaat
Met hoogfrequente geluidsgolven wordt de prostaat in beeld gebracht.
Lees meer
MRI van het bekken
Magnetische Resonantie Imaging is een niet-invasie manier om via een scanner een gedetailleerd beeld te krijgen van onder andere de prostaat en zaadblaasjes in geval van een obstructieve oorzaak van de mannelijke infertiliteit wordt vermoed.
Lees meer over een MRI-onderzoek
3
Zaadanalyse
Basis zaadanalyse
De kwaliteit en kwantiteit van de zaadcellen wordt geanalyseerd onder de microscoop. Zaadcellen worden continu aangemaakt in de teelballen en het duurt ongeveer twee tot drie maanden voor deze zaadcellen om uit te rijpen. Dus een zaadanalyse is een weerspiegeling van de afgelopen drie maanden en het duurt gemiddeld dan ook drie maanden voordat positieve verandering na behandeling worden opgemerkt in de zaadkwaliteit. De kwaliteit van het sperma kan ook aanzienlijk fluctueren; hierdoor zal je doorgaans gevraagd worden om twee zaadstalen te produceren op twee verschillende momenten met minstens twee weken verschil. We vragen een zaadstaal te produceren in het ziekenhuis zelf omdat het belangrijk is het staal onmiddellijk te analyseren en zo minder betrouwbare resultaten te vermijden. Vóór productie van het staal zou je 3 tot 4 dagen geen zaadlozing mogen hebben gehad.
Urine-analyse na zaadlozing
Deze test kijkt na of er zaadcellen in de urine zitten na de zaadlozing. Dit komt voor bij een zogenaamde retrograde ejaculatie, waarbij de zaadcellen naar de blaas toe gaan in plaats van naar buiten komen via de penis tijdens het orgasme. Dit wordt ook wel een droog orgasme genoemd en kan verschillende oorzaken hebben. Er zal je gevraagd worden bij aankomst in het ziekenhuis eerst je blaas leeg te plassen. Een uurtje nadien krijg je een recipient om een zaadstaal te produceren en een tweede recipient om nadien in te plassen. In deze urine wordt dan onder de microscoop nagegaan of er zich zaadcellen in bevinden.
DNA-fragmentatie test
Deze test meet de kwaliteit van het DNA in het sperma. In bepaalde gevallen zal de arts deze test met jou bespreken zoals wanneer je een duidelijke spatader hebt op de teelballen maar normale parameters op je basis zaadanalyse. Als de DNA-fragmentatie dan hoog blijkt te zijn, kan herstel van de spatader besproken worden om de vruchtbaarheid te proberen verbeteren. Ook bij onverklaarde onvruchtbaarheid of herhaald miskraam kan deze test waardevol zijn. Bij herhaald falen van in vitro fertilisatie kan bij verhoogde DNA-fragmentatie een TESE-procedure (zie hieronder) overwogen worden aangezien aangetoond is dat zaadcellen direct uit de teelbal een lagere DNA-fragmentatie index hebben. Gelijkaardig als aan de basis zaadanalyse zal je gevraagd worden een zaadstaal te produceren in het ziekenhuis na drie tot vier dagen abstinentie.
4
Bloedname
Hormonale afwijkingen
Dit is een bloedtest die de hoeveelheid testosterone, luteïniserend hormoon (LH) en follikel-stimulerend hormoon (FSH) in je bloed meet. Deze test wordt het best ’s morgens bepaald gezien de hormonale spiegel in je bloed varieert doorheen de dag. Testosterone is belangrijk voor verschillende functies in je lichaam zoals onder andere libido en erectie, de gezondheid van je botten en je energiepijl. Een laag testosterone kan dan ook geassocieerd zijn met verminderd libido en een verminderde kwaliteit van je erecties. LH wordt aangemaakt in de hersenen en stimuleert de teelballen om testosterone te produceren. FSH wordt eveneens aangemaakt in de hersenen en stimuleert de aanmaak van zaadcellen.
Genetische afwijkingen
Dit is een bloedtest om bepaalde genetische afwijkingen die geassocieerd zijn met verminderde vruchtbaarheid op te sporen.
Y-chromosoom microdeleties zijn een zo een oorzaak van onvruchtbaarheid en gaan typisch gepaard met een zeer laag aantal of geen zaadcellen op de zaadanalyse.
Klinefelter syndroom is een andere genetische afwijking die gepaard gaat met infertiliteit. Dit zijn mannen die geboren worden met een extra X-chromosoom wat kan leiden tot symptomen zoals een zeer laag aantal of geen zaadcellen, kleine teelballen en laag libido. Om het syndroom van Klinefelter uit te sluiten zal via een bloedtest je karyotype worden bepaald. Een normaal karyotype bestaat uit 46 chromosomen.
Mucoviscidose gen testing zal doorgaans ook via een bloedname gebeuren alvorens je een vruchtbaarheidstraject start of wanneer de arts vermoedt dat één of twee zaadleiders ontbreken. Mucoviscidose is een genetische aandoening die schade toebrengt aan de longen, pancreas en andere organen en gaat ook gepaard met mannelijke onvruchtbaarheid door het ontbreken van of volledig geblokkeerd raken van beide zaadleiders.

Behandeling

Testiculaire sperma-extractie (TESE)
Testicular Sperm Extraction (TESE)
Tijdens deze ingreep wordt onder algemene narcose via een kleine incisie in de balzak weefsel weggenomen rechtstreek uit de teelballen om onder de microscoop te onderzoeken op de aanwezigheid van zaadcellen. Zaadcellen die op deze manier worden verkregen worden ingevroren en kunnen vervolgens gebruikt worden voor in-vitro fertilisatie. De ingreep gebeurt in dagopname. Zoals bij elke ingreep, is er een risico op complicaties zoals een infectie of nabloeding.
Lees meer
Behandeling van een spatader in de balzak
Een spatader (varicocoele) in balzak kan geassocieerd zijn met een verminderde sperma-kwaliteit. Als uit de voorgaande onderzoeken blijkt dat er een duidelijke spatader in balzak aanwezig is, kan een heelkundig herstel ervan besproken worden.
Doorgaans wordt dit dan uitgevoerd via een kleine incisie in de balzak onder korte algemene narcose waarbij de spatader dan wordt “dichtgespoten”. Zoals bij elke ingreep, is er een risico op complicaties zoals een infectie of nabloeding.
Sterilisatie ongedaan maken
Een vasectomie (sterilisatie) kan in de meeste gevallen wel technisch ongedaan worden gemaakt, al garandeert dit vele gevallen geen succesvolle zwangerschap. Hoe langer de vasectomie geleden, hoe lager de kans op een succesvolle zwangerschap. De ingreep gebeurt in dagopname onder algemene narcose. De eindjes van de zaadleider zullen hierbij terug aan elkaar gehecht worden. Een een zestal weken kan een eerste zaadanalyse gebeuren, al kan het tot zes maanden duren vooral zaadcellen in het sperma verschijnen.

Wil je als man je vruchtbaarheid verhogen, dan is het een goed idee om eerst je levensstijl onder de loep te nemen. De kwaliteit van je sperma weerspiegelt namelijk, naast erfelijke factoren die je niet in de hand hebt, voor een groot deel je algemene gezondheid.

Lees meer