Menopauze

Voor klachten rond de menopauze kan je terecht in de menopauzekliniek van het UZA.

Wat is de menopauze?

Menopauze is geen ziekte, maar een natuurlijk lichamelijk proces waarbij de menstruele cyclus stopt en de vrouw in haar onvruchtbare periode komt. De periode rondom de menopauze wordt de overgang genoemd.

De overgangsfase wordt in drie fases opgesplitst:

Perimenopauze
Deze fase gaat aan de ‘echte’ menopauze vooraf. Het is de ‘overgangsfase’ tussen de ‘vruchtbare’ periode en het volledig uitblijven van de menstruatie.
Kenmerkend voor deze fase zijn:
Aanzienlijke daling van de voorraad eicellen
Chaotisch verloop van de aanmaak van hormonen door de eicellen
Hormonale schommelingen
Verandering in de menstruatiecyclus: kortere, langere, onregelmatigere en hevigere bloedingen, periodes van quasi geen bloedverlies
Klachten van hormonale ‘tekorten’: slechter slapen, opvliegers, gewichtstoename en stemmingsstoornissen afgewisseld met episodes van te veel hormonen zoals borstspanning en/of erger worden van premenstrueel syndroom (PMS).
De perimenopauze kan jaren duren voordat de ‘echte’ menopauze intreedt. Je kan tijdens de perimenopauze nog steeds zwanger worden.
Menopauze
De menopauze is de periode die het einde van de laatste menstruatie markeert. Wanneer een vrouw twaalf maanden niet meer heeft gemenstrueerd, wordt de ‘diagnose’ menopauze gesteld. Gemiddeld is dit rond het 52ste levensjaar.
Kenmerkend voor deze fase zijn:
De voorraad eicellen is volledig uitgeput
De vrouw is niet meer vruchtbaar
De hormonen oestrogeen en progesteron worden niet meer aangemaakt.
Postmenopauze
De postmenopauze is de periode na het intreden van de menopauze. Bij vele vrouwen zullen na een tijdje de overgangsklachten afnemen.

Welke klachten rond de menopauze zijn er?

Hoewel menopauze geen ziekte is, gaat deze nieuwe levensfase vaak gepaard met vervelende klachten die een belangrijke impact hebben op de levenskwaliteit.

80% van de vrouwen ondervindt klachten tijdens de perimenopauze of postmenopauze. Soms zijn de klachten slechts tijdelijk en mild, maar er zijn ook vele vrouwen bij wie de klachten jaren tot levenslang blijven aanhouden. Elke vrouw is anders en jammer genoeg is het onmogelijk te voorspellen bij wie de klachten zullen aanhouden.

Vanwaar komen de klachten?

In de menopauze maken de eierstokken geen oestrogenen/progestagenen meer aan. Het wegvallen van die hormonen heeft een duidelijke impact op de temperatuurregeling, de psyché, maar ook op heel wat organen (de huid, de bloedvaten, de lever, de blaas, de botten, de vagina, de hersenen…) en lichamelijke processen.

Wat zijn vaak voorkomende klachten?

Opvliegers of vapeurs: plots gevoel van intense warmte gepaard met roodheid, zweten en hartkloppingen.
Nachtzweten: ‘opvliegers’ die ’s nachts voorkomen
Slapeloosheid en vermoeidheid
Gemoedsstoornissen: droefheid, prikkelbaar, depressief, angst, concentratiestoornissen, vergeetachtigheid, …
Verminderd libido, pijnlijke betrekkingen, vaginale droogte, frequentere urineweginfecties
Gewrichtspijnen of stijfheid
Hoofdpijn
Menstruatiestoornissen (cyclus wordt korter, langer, heviger, lichter, onregelmatiger, afwezig)
Effect op bloedsuikerspiegel, cholesterol en bloeddruk met een hoger risico op cardiovasculaire aandoeningen als gevolg

Behandeling

1
Klachten en bezorgdheden
We nemen eerst en vooral de tijd om naar je klachten en bezorgdheden te luisteren, en om je vragen zo goed mogelijk te beantwoorden.
2
Gynaecologisch onderzoek
Daarna voeren we een gynaecologisch onderzoek uit en bekijken we je persoonlijke en familiale voorgeschiedenis en risicofactoren. Als er geen recente nuchtere bloedafname gebeurde, dan kan dit meteen worden geprikt.
3
Bijkomende onderzoeken
Eventuele bijkomende onderzoeken, zoals een mammografie en/of botdensitometrie, zijn ook mogelijk.
4
Zorgplan
Op basis van dat alles bekijken we hoe we je van je klachten kunnen verlossen en stippelen we samen met jou een zorgplan uit dat afgestemd is op je specifieke situatie en keuze. Het is mogelijk dat we je naar andere specialismen doorverwijzen.
5
Opvolging
Een vervolgraadpleging wordt ingepland na drie maanden. We evalueren of de vooropgestelde aanpak zijn gewenste doel heeft bereikt en sturen de behandeling eventueel bij. Het is belangrijk dat vrouwen in behandeling jaarlijks worden geëvalueerd.

Leven met

Aanpak menopauzeklachten

Gezonde levensstijl
Volg een gezond en evenwichtig dieet (op basis van de nieuwe voedingsdriehoek)
Sport frequent
Vermijd alcohol en cafeïne
Calcium en vitamine D
Neem voldoende hoeveelheden calcium op (zuivelproducten, plantaardige voedingsstoffen zoals groene groenten, noten en zaden).
Probeer iedere dag 15 minuten in de zon te zitten om voldoende vitamine D aan te maken. In de wintermaanden is vaak een supplement nodig. Voedingsstoffen rijk aan vitamine D, zoals vette vissoorten en eierdooiers, zijn de beste bronnen.
Fyto-oestrogenen
Neem voldoende fyto-oestrogenen op. Enkele bekende bronnen zijn sojabonen, hop, rode klaver en zilverkaars. Voor milde ‘opvliegers’ kunnen deze voedingssupplementen soelaas bieden.
Hormonale substitutiebehandeling
In de menopauze maken de eierstokken geen oestrogenen/progestagenen meer aan. Deze kan je dan vervangen of substitueren met een hormonale substitutiebehandeling.
Er zijn twee types HST:
Gecombineerde HST (oestrogenen + progestagenen): voor vrouwen MET baarmoeder
Oestrogeen alleen HST: voor vrouwen ZONDER baarmoeder
HST is beschikbaar in tabletten, gel of pleisters.
Alternatieve therapieën
Voor vrouwen die liever geen hormonen innemen, zijn volgende alternatieve therapieën een oplossing:
SSRI’s behoren tot de categorie van de antidepressiva. Ze zorgen voor een verhoging van de concentratie serotonine in de hersenen en zijn effectief voor het onderdrukken van warmteopwellingen.
Clonidine heeft een remmend effect op het stresshormoon noradrenaline. Werkt tevens bloeddrukverlagend en wordt preventief gebruikt bij migraine.
Niet hormonale crèmes en gels voor vaginale klachten
Yoga
Cognitieve gedragstherapie