Penicilline-allergie
Penicilline-allergie is een allergievorm die veroorzaakt wordt door de stof penicilline(s) en aanverwante antibiotica. Dit type allergie wordt vaak gerapporteerd, alhoewel in realiteit slechts 1% hier effectief allergisch voor is.
Wat is een penicilline-allergie?
Een allergie aan penicilline(s) en aanverwante antibiotica wordt vaak gerapporteerd. Bij een penicilline-allergie ontstaat een overgevoeligheidsreactie. Het lichaam maakt een afweerreactie aan tegen het penicilline.
Er zijn twee soorten overgevoeligheidsreacties:
- Onmiddellijke overgevoeligheidsreacties treden vaak op binnen enkele uren na de eerste toediening van het penicilline. Ze kunnen gepaard gaan met onder andere een jeukende huiduitslag, kortademigheid en bloeddrukval. Soms zijn ze levensbedreigend.
- Bij laattijdige overgevoeligheidsreacties veroorzaken cellen van ons afweersysteem vaak pas na meerdere toedieningen van het antibioticum een huiduitslag die wat langer aanhoudt. Deze reacties komen meestal enkel op de huid voor en zijn wel vervelend, maar zijn zelden levensbedreigend.
Zo’n 10 % van de mensen denkt dat hij of zij allergisch is aan penicilline, maar slechts ongeveer 1 % is het echt. Dat betekent dat 9 op de 10 patiënten die denken een penicilline-allergie te hebben, niet echt allergisch zijn en onterecht rondlopen met het label van een penicilline-allergie.
Een foute diagnose?
Een foute diagnose van een penicilline-allergie heeft heel wat gevolgen:
- Je loopt het risico om minderwaardige antibiotica te krijgen, die de ziektekiemen minder goed behandelen en ook resistentie in de hand werken.
- Ziekenhuisopnames kunnen langer duren.
- Je hebt meer kans op bijwerkingen.
Het is daarom belangrijk om te onderzoeken of je echt allergisch bent of niet en of dit correct in jouw dossier geregistreerd staat.
Wat is geen penicilline-allergie?
Bijwerkingen kunnen foutief beschouwd worden als een allergische reactie. De meest beschreven voorbeelden zijn diarree en schimmelinfecties. Daarnaast dragen veel mensen de stempel als sinds hun kindertijd, bijvoorbeeld omdat zij of een familielid een keer huiduitslag kregen tijdens een behandeling met penicilline. Dit terwijl die uitslag misschien een gevolg was van de infectie waarvoor ze de medicatie kregen.
Diagnosestelling
Wat als het wel om een penicilline-allergie gaat?
Natuurlijk is het ook mogelijk dat je werkelijk allergisch bent voor penicilline(s). Ook dan is het erg belangrijk om dit verder te laten uitwerken.
Het is immers noodzakelijk dat je dan onderzocht wordt voor veilige alternatieve antibiotica. Hiervoor zullen dan weer gerichte onderzoeken doorgaan, zodat je uiteindelijk weet welke antibiotica in de toekomst gebruikt kunnen worden. Zo heb je, wanneer het nodig is, steeds een medicament dat je kan innemen.
Onderzoeken
- Indien op basis van een allergie-vragenlijst vastgesteld wordt dat je geen penicilline-allergie heeft, wordt het label uit jedossier verwijderd. Het is belangrijk dat je ook je huisarts en apotheker hiervan op de hoogte brengt.
- Indien beoordeeld wordt dat je een laag risico op een penicilline-allergie hebt, kan het zijn dat je onder toezicht van een zorgverlener een provocatietest ondergaat om de allergie al dan niet uit te sluiten.
- Indien je een hoger risico op een penicilline-allergie hebt, zullen er onderzoeken, zoals een bloedonderzoek en huidtest, gebeuren. De dienst allergologie van het UZA is gespecialiseerd in deze onderzoeken.
Provocatietest
- Tijdens een provocatietest neem je het antibioticum in (inslikken) of wordt het bij jou ingespoten. Een provocatietest start altijd met de toediening van een heel lage dosis. Als je deze lage dosis goed verdraagt, krijg je vervolgens een iets hogere dosis tot we uiteindelijk één volledige dosering bereiken. Als blijkt dat je het geneesmiddel niet verdraagt, wordt de test uiteraard gestaakt. Gespecialiseerd personeel volgt de provocatietesten nauwkeurig op.
- Een provocatietest duurt gemiddeld 3-4 uur, waarna nog enkele uren observatie noodzakelijk zijn. Bij een laattijdige reactie moet je ook thuis de komende dagen alert zijn voor eventuele late symptomen.
- Als er geen allergische symptomen optreden, wordt het label uit je dossier verwijderd. Het is belangrijk dat je ook je huisarts en huisapotheker hiervan op de hoogte brengt.
Consultatie, bloedtest en huidtest
- De bloedafname gebeurt meteen tijdens jeconsultatie.
- De huidtest wordt ingepland voor een volgend bezoek.
Huidtest
Bij huidtesten voor geneesmiddelen worden druppels met een sterk verdunde oplossing van de desbetreffende medicatie aangebracht op de voorarm. Daarna wordt de huid met een zeer fijn naaldje doorprikt.
Voor geneesmiddelen wordt naast de huidpriktest ook vaak gebruik gemaakt van intradermale huidtests. Hierbij wordt een zeer kleine hoeveelheid van deze sterk verdunde oplossing net onder de huid ingespoten.
Na 15 minuten gaan we na of er op de prikplaatsjes een kleine zwelling optreedt. Dit geeft aan dat je mogelijk allergisch bent voor dit product.
Als een laattijdige reactie optreedt na inname van antibiotica (pas na enkele uren/dagen) moet je ook thuis aandacht hebben voor een mogelijke huiduitslag ter hoogte van de prikplaats en ons hierover contacteren.
Als uit klassieke bloed- of huidtests blijkt dat je allergisch bent, is je diagnose bevestigd. Dan starten we de zoektocht naar veilige alternatieven. Als er uit deze onderzoeken geen allergie naar voren komt, plannen we samen met je een provocatietest in.
Tips voor de raadpleging
Beschrijf je allergische reacties zo nauwkeurig mogelijk: welk antibioticum, hoeveelste inname, hoe lang na de inname, welke klachten...
Ga na welke antibiotica je sinds de allergische reactie nog genomen hebt. Vraag je apotheker of huisarts naar een overzicht.
Breng je medische voorgeschiedenis en een volledig overzicht van je huidige medicatie mee.
Wetenschappelijk onderzoek
Binnen het FWO-TBM onderzoek 'Diagnosing drug allergy: the T is the key' wil het team een nieuwe diagnostische test valideren om een penicillineallergie snel en accuraat vast te stellen. Zo’n 10 tot 15% van de mensen denkt dat hij of zij allergisch is voor penicilline, maar slecht ongeveer 1 % is het echt. Deze systematische overschatting zorgt ervoor dat velen niet de antibiotica krijgen die voor hen het best werkt. Het FWO-TBM onderzoek moet er mede toe leiden deze foute diagnoses te ontkrachten zodat de patiënt altijd de optimale antibioticabehandeling kan krijgen.
Klinische studies
Elk jaar nemen er in het UZA heel wat patiënten deel aan klinisch onderzoek via de dienst waar ze behandeld worden. Zij worden door hun arts gevraagd om hieraan eventueel deel te nemen. Soms zijn er echter ook studies waarvoor gezonde vrijwilligers gezocht worden.
De overdiagnose van penicilline-allergie noemen we wel eens een epidemie. In het UZA hebben we een groep van 1500 mensen onderzocht, van wie 12 procent aangaf dat ze een penicillineallergie hebben. Als we die 12 procent dan testen, blijkt slechts 8 procent van hen – of 15 van de 1500 mensen – echt allergisch te zijn.’
Prof. dr. Didier Ebo
Contact
Wens je een afspraak te maken voor de uitwerking van jouw vermoedelijke penicilline allergie?
Neem contact op met ons via het secretariaat van de dienst Immunologie-Allergologie-Reumatologie.
Penicilline-allergie bij jouw kind
Wens je een afspraak te maken voor de uitwerking van een vermoedelijke penicilline allergie bij je kind?
Neem contact op met de dienst kinderallergologie via het secretariaat kindergeneeskunde.
Maak een afspraak
Immunologie, allergologie en reumatologie
Kindergeneeskunde
WAO Center of Excellence
De dienst immunologie, allergologie en reumatologie van het UZA en de Universiteit Antwerpen, en satelliet-polikliniek van het AZ Jan Palfijn Gent, is door de World Allergy Organization (WAO) erkend als Center of Excellence. De erkenning bekroont de gespecialiseerde en multidisciplinaire zorg, jarenlange klinische en wetenschappelijke expertise en prominente rol op vlak van onderwijs die prof. dr. Didier Ebo, prof. dr. Vito Sabato en hun team hebben uitgebouwd.
