Acute pancreatitis
Acute pancreatitis is een ernstige aandoening waarbij de pancreas kortdurend of tijdelijk ontstoken is.
Synoniemen
Wat is een acute pancreatitis?
De pancreas is een langgerekte klier die ongeveer 12 tot 15 cm lang is en 1 tot 3 centimeter dik. Het orgaan heeft 2 verschillende functies:
- exocriene functie die belangrijk is voor de voedsel- en vetvertering
- endocriene functie die belangrijk is voor de aanmaak van allerlei hormonen (zoals insuline dat de bloedsuikerspiegel regelt)
Een pancreatitis (alvleesklierontsteking) is een ernstige aandoening waarbij de pancreas (alvleesklier) ontstoken is. Acute pancreatitis wil zeggen dat het een kortdurende of tijdelijke ontsteking is. Meestal komt de ziekte binnen enkele weken weer tot rust.
Bij ongeveer 10 % van de patiënten met acute alvleesklierontsteking is er geen verbetering en ontstaat er een chronische pancreatitis of alvleesklierontsteking.
Soorten
Afhankelijk van de ernst wordt een onderscheid gemaakt:
Oorzaken en risicofactoren
De meest voorkomende zijn:
- verstopping van de afvoergang van de pancreas door galstenen (40 %)
- overmatig alcoholverbruik (30 %)
Symptomen
- Acute en hevige buikpijn waardoor patiënten de neiging hebben om voorovergebogen te zitten met de knieën op de borst.
- Uitstralende pijn naar de rug, linkerzij en linkerschouder.
- Bijkomende klachten als misselijkheid, braken, koorts en een versnelde ademhaling. Na een maaltijd nemen de klachten toe.
- Eventueel een opgezette en erg pijnlijke buik, hoge koorts en braken als door complicatie van de alvleesklierontsteking een ileus (darmafsluiting) ontstaat.
- Geelzucht als de acute alvleesklierontsteking het gevolg is van galstenen of als de zwelling van de pancreas de galweg dichtdrukt.
- Karakteristieke verkleuring op de huid rond de navel (teken van Cullen) of in de zij (teken van Grey-Turner).
Diagnosestelling
De karakteristieke voorovergebogen houding om de pijn op te vangen, is een duidelijk signaal. Om een definitieve diagnose te stellen zijn er daarna verschillende onderzoeken mogelijk:
- Bloed- en urineonderzoek om te controleren of er door ontsteking van de alvleesklier een verhoogd gehalte van de spijsverteringsenzymen amylase en lipase in het bloed en in de urine zit.
- Echo van de buik om de ontstoken alvleesklier in beeld te brengen en aan te tonen of galstenen de oorzaak zijn van de ontsteking.
- CT-scan om vast te stellen of het om een oedemateuze of necrotiserende vorm van alvleesklierontsteking gaat. Deze CT-scan bepaalt of een operatie noodzakelijk is.
- Röntgenfoto om een obstructie in de darm (ileus of darmafsluiting) aan te tonen.
- ERCP om na te gaan of de alvleesklierontsteking het gevolg is van galstenen die in de afvoergang van de galblaas of alvleesklier vastzitten.
- Onderzoek van staaltjes vocht die onder CT-geleide of met een echo-endoscoop worden afgenomen. We bekijken vooral of er zich in het vocht bacteriën bevinden omdat dit op een minder goede prognose wijst.
Behandeling
Om de hevige pijn te bestrijden, schrijft de arts pijnstillers voor. De behandeling is daarna vooral gericht op het voorkomen van complicaties en het wegnemen van de oorzaak:
- verwijdering van galstenen (tijdens een ERCP)
- onmiddellijk beëindiging van het alcoholgebruik
Als de oorzaak onbekend is, bekijkt de arts gedurende de eerste paar dagen hoe de klachten zich ontwikkelen. Je mag geen gewone voeding eten en via een infuus wordt vocht toegediend. Via een slangetje in de neus (maagsonde) wordt het maagsap naar buiten afgevoerd. Is er na een paar dagen geen verbetering, dan is sondevoeding of voeding via infuus nodig. Sondevoeding is vloeibare voeding die door een slangetje (voedingssonde) rechtstreeks via de neus, slokdarm en maag in de dunne darm komt. Zodra het mogelijk is, wordt opnieuw overgeschakeld op vetarme, licht verteerbare en volwaardige voeding. De meeste patiënten zijn na een periode van 1 à 2 weken volledig hersteld.
Bij complicaties zoals een infectie of het afsterven van een deel van de pancreas is behandeling op intensive care soms noodzakelijk. We houden dan de verschillende lichaamsfuncties zoals bloeddruk, bloedgassen, hartslag zorgvuldig in de gaten. Ook ondersteuning van de ademhaling en van de nierfunctie zijn van belang. Zo nodig volgt er een operatie om het ontstoken en afgestorven alvleesklierweefsel te verwijderen. Soms kan dit via een snee in de linkerzij (minimaal invasieve necrosectomie), soms wordt een insnede in de voorzijde van de buik gemaakt.
In sommige gevallen schrijft de arts antibiotica of andere medicijnen voor.
Klinische studies
Elk jaar nemen er in het UZA heel wat patiënten deel aan klinisch onderzoek via de dienst waar ze behandeld worden. Zij worden door hun arts gevraagd om hieraan eventueel deel te nemen. Soms zijn er echter ook studies waarvoor gezonde vrijwilligers gezocht worden.
