Pancreaskanker

Volgende onderzoeken kunnen plaatsvinden:

Als je dossier volledig is en er geen bijkomende onderzoeken nodig zijn, bespreken we in het UZA je dossier binnen de week op de eerstvolgende wekelijkse multidisciplinaire teamvergadering (‘Multidisciplinair Oncologisch Consult’ of MOC, maandag 17 uur).

Op dit overleg bespreken de betrokken artsen jouw mogelijk behandelplan. Je arts zal altijd met jou overleggen over de diverse mogelijkheden en behandelingen.

Er zijn drie scenario’s:

• De tumor kan chirurgisch verwijderd worden (met eventueel een nabehandeling van chemotherapie). De operatie vindt plaats in het UZA.
• De tumor is in eerste instantie moeilijk operabel, maar indien hij goed reageert op de voorbehandeling (chemotherapie), kan hij toch nog chirurgisch verwijderd worden. De voorbehandeling kan in overleg met je lokale ziekenhuis georganiseerd worden.
• De tumor is uitgezaaid en een operatie is niet zinvol (uitzondering hierop zijn sommige neuro-endocrine tumoren). In dit geval verwijzen we je door naar de oncoloog voor eventuele chemotherapie. Deze behandeling kan in overleg met je lokale ziekenhuis georganiseerd worden.

Na het multidisciplinair oncologisch consult (MOC) krijg je zo snel mogelijk een afspraak tijdens de raadpleging. Je arts overlegt samen met jou het mogelijke behandelplan en legt uit wat je voor, tijdens en na de behandeling kan verwachten.

Tijdens de raadpleging kunnen we je ook in contact brengen met onze verpleegkundige trajectbegeleider. Zij begeleiden je doorheen je volledige traject en zijn de schakel tussen jou en je begeleidende arts. Je kan bij hen terecht voor psychosociale ondersteuning, informatie en een luisterend oor.

Voor je ingreep kom je eerst nog langs bij de chirurg en de anesthesist op de preoperatieve raadpleging.

Denk ook voor je ingreep al na over je thuissituatie. Na je ontslag uit het ziekenhuis zal je, zeker de eerste dagen, nood hebben aan iemand die je thuis kan helpen en begeleiden. Als je niet kan rekenen op een partner of mantelzorger, kan onze dienst patiëntenbegeleiding een verblijf in een verzorgingsinstelling organiseren. Neem dan zo snel mogelijk contact op met de dienst patiëntenbegeleiding.

Je wordt 1 à 2 dagen voor de ingreep op de verpleegafdeling hepatobiliaire en pancreaschirurgie (C1) opgenomen. De zaalarts en/of verpleging bespreekt samen met jou de ingreep. Tijdens je opname maak je ook kennis met de anesthesist, en de kinesist die je na de operatie zal begeleiden. Als je nog bijkomende vragen hebt, kan je altijd terecht bij je behandelend chirurg.

Functietesten

De pancreas heeft twee belangrijke functies:

• de endocriene functie: het suikergehalte in het bloed regelen door insuline vrij te stellen in het bloed.
• de exocriene functie: verteringssappen aanmaken die via de pancreas in de twaalfvingerige darm worden afgegeven. Deze verteringssappen spelen een belangrijke rol bij de vertering van vetstoffen.

Indien je een pancreaticoduodenectomie of Whipple-operatie zal ondergaan, worden beide functies getest vóór de ingreep d.m.v. een Orale Glucose Tolerantie Test (OGTT) en een Mengtriglyceridetest of MTG. Voor beide testen moet je nuchter zijn (niet eten of drinken vanaf 6 uur voor het onderzoek, enkel water drinken is toegestaan). Indien je een ingreep van de pancreasstaart zal ondergaan, wordt enkel de Orale Glucose Tolerantie Test (OGTT) uitgevoerd.

De Whipple-operatie of pancreaticoduodenectomie is de meest gebruikelijke ingreep bij pancreaskanker in de pancreaskop. Hierbij worden de alvleesklier- of pancreaskop, samen met de twaalfvingerige darm (duodenum), de galweg en de galblaas en soms ook een deel van de maag operatief weggenomen.

Als de tumor zich op een andere plaats in de pancreas bevindt, bijvoorbeeld in het pancreaslichaam of de pancreasstaart, kunnen we volgende operaties uitvoeren:

• Bij een pancreasstaartresectie wordt de staart van de pancreas, soms een deel van het pancreaslichaam en vaak ook de milt verwijderd.
• Bij een totale pancreatectomie wordt de gehele pancreas of alvleesklier verwijderd.

Je wordt wakker op de ontwaakzaal (PACU) of op intensieve zorgen, waar je vitale parameters intensief worden opgevolgd. De dag na de ingreep starten we al met voeding, via een katheter. Het pijnteam monitort je toestand en kan je pijn dankzij een pijnpomp goed onder controle houden. Je behandelend chirurg volgt je tijdens je verblijf op intensieve zorgen of PACU steeds op, ook tijdens het weekend.

Na je verblijf op intensieve zorgen, word je overgebracht naar de afdeling hepatobiliaire en pancreasheelkunde (C1), waar je ongeveer twee weken verblijft (tenzij er complicaties optreden). Tijdens je verblijf in het UZA krijg je enkele belangrijke richtlijnen voor een aangepaste levensstijl mee. Zo krijg je van de diëtist aangepast voedingsadvies na je pancreasoperatie. Samen met je kinesist start je na de operatie met een gepast revalidatieprogramma.

De verbinding tussen de pancreasrest en de maag of dunne darm houdt het meeste risico’s op problemen in. De pancreas of alvleesklier produceert namelijk verteringssappen. Deze verteringssappen kunnen de hechtingen aantasten en lekkage veroorzaken. Door middel van dagelijkse analyse van het drainvocht kunnen we nagaan of deze verbinding goed geneest. Ook geven we vaak een hormoon in infuus om de pancreassappen tijdens de genezingsfase zoveel mogelijk af te zwakken. De verbinding tussen galweg en dunne darm geneest meestal iets makkelijker, maar kan soms ook tekens van lekkage vertonen. De verbinding tussen maag en dunnedarm is diegene die het minste risico op lekkage inhoudt. Om dit genezingsproces op te volgen, maken we soms ook bijkomende CT-scans van de buik.

Als deze verbindingen niet goed genezen, zijn er drie mogelijke oplossingen:

• Ofwel geneest de verbinding toch door verlittekening. Dit houdt dan wel in dat je iets langer dan gebruikelijk kunstvoeding en hormoontoediening zal krijgen, tot we een gunstige evolutie zien.
• Als het pancreas- of galvocht zich ophoopt in de buik en daar een collectie of abces dreigt te vormen, vragen we soms aan de radioloog om onder CT-scan-geleide een bijkomende drainage te voorzien.
• Uitzonderlijk is een tweede operatie nodig.

Een andere belangrijke complicatie is nabloeding. Rond en doorheen de pancreas lopen er een heleboel bloedvaten waar we de pancreas van moeten losmaken. Soms moet er ook een deel van een ader mee weggenomen worden als de tumor te dicht in de buurt van dit bloedvat loopt. De ingrepen op deze pancreasbloedvaten houden een risico op nabloeding in, zeker bij patiënten die vooraf om andere redenen bloedverdunners innemen.

Andere mogelijke complicaties:

• Functionele gevolgen zoals diabetes en vetdiarree
• Vertraagde maaglediging

Afhankelijk van hoe goed je de ingreep hebt doorstaan, kan je ongeveer twee weken na je ingreep terug naar huis. Als je thuissituatie dit niet toelaat (je woont alleen) of je bent onvoldoende hersteld, organiseert onze dienst patiëntenbegeleiding een verblijf in een verzorgingsinstelling. Vaak wordt dit al voor je opname geregeld.

Drie weken na je ontslag kom je voor een vervolgopname naar het UZA waarbij de functionele testen opnieuw worden afgelegd. De arts stelt samen met jou een opvolgingstraject op langere termijn op.

Ten vroegste zes weken na de operatie wordt een eventuele vervolgbehandeling (chemotherapie) opgestart. Deze behandeling vindt plaats op de dienst oncologie en kan zowel in het UZA als in je lokale ziekenhuis doorgaan.