Hartfalen
Wat is hartfalen?
Bij hartfalen kan het hart niet op voldoende wijze bloed rondpompen om het lichaam normaal te laten functioneren. Omdat hartfalen een chronische aandoening is, kan ze wel behandeld worden, maar niet volledig genezen.
Welke soorten hartfalen zijn er?
Er zijn 2 verschillende vormen van hartfalen.
Systolisch hartfalen
Bij systolisch hartfalen is de pompkracht van het hart verminderd, waardoor bepaalde delen van het lichaam (zoals nieren of hersenen) niet voldoende bloed en zuurstof krijgen. Daarnaast gaat er zich bloed ophopen op plaatsen waar het niet hoort (longen, nieren, lever, maag, benen enz.).
Diastolisch hartfalen
Bij diastolisch hartfalen kan de hartkamer zich onvoldoende vullen. Hoewel het hart nog wel voldoende bloed kan uitpompen, ontstaan er klachten van kortademigheid en wateropstapeling in de ledematen door een verhoogde bloeddruk in de voorkamers en aders.
Beide vormen kunnen ook samen voorkomen. Het resultaat van beide vormen is hetzelfde: het hart kan onvoldoende bloed rondpompen.
Hoe ontstaat hartfalen?
Hartfalen is meestal het gevolg van:
- Een of meerdere hartinfarcten
- Hoge bloeddruk gedurende lange tijd
- Gestoorde functie van één of meerdere hartkleppen
- Hartritmestoornissen
- Ziekte van de hartspier van ongekende oorsprong (idiopathische cardiomyopathie)
Soms ontstaat de hartziekte na een virale infectie. In zeldzame gevallen gaat het om een erfelijke aandoening.
Hartfalen ontstaat niet van de ene op de andere dag. De hartfunctie gaat geleidelijk achteruit.
Wat zijn de symptomen bij hartfalen?
- Moeheid
- Kortademigheid
- Gewichtstoename
- Zwelling van de enkels
- Frequent ‘s nachts opstaan om te plassen
- Vol gevoel in de bovenbuik
- Opgezette buik die pijnlijk en gevoelig is
- Verminderde eetlust
- Prikkelhoest
- Overdag minder plassen
Van diagnose tot behandeling
Diagnose
De arts stelt u een aantal vragen en voert aanvullend een aantal onderzoeken uit:
- Bloedonderzoek
- Een röntgenfoto van de thorax (borstkas)
- Elektrocardiogram (ECG)
- Holteronderzoek
- Transthoracale echocardiografie
- Slokdarmechocardiografie (transoesofagale echo of TEE)
- Inspanningsonderzoek: test op fiets of loopband om een idee te krijgen over de reserve van uw hart
Behandeling
U komt terecht bij het multidisciplinaire team van de hartfalenkliniek om:
- Klachten voorkomen
- Vermijden dat de hartwerking snel achteruitgaat
U kunt zelf heel wat doen om de behandeling te laten slagen. Denk daarbij aan:
- Tijdig contact opnemen bij toename van klachten
- Stipt uw medicatie innemen
- Zo veel mogelijk actief blijven
- U laten vaccineren tegen griep en longontsteking
- Niet te veel drinken / niet te veel zout gebruiken
Medicatie
U krijgt aangepaste medicatie die noodzakelijk is om hartfalen goed te behandelen. Elke dag uw medicatie stipt innemen is niet zo eenvoudig, maar wel erg belangrijk.
Enkele aanbevelingen:
- Gebruik een medicijndoosje: dit is een speciaal doosje waarin u medicatie voor 1 dag of 1 week kan bewaren.
- Neem de medicatie altijd op hetzelfde moment in: bijvoorbeeld ‘s morgens bij het ontbijt en ‘s avonds voor het slapen gaan.
- Gebruik een wekkertje dat een seintje geeft wanneer u de medicatie moet innemen.
Zeg duidelijk aan elke arts dat u hartfalen heeft. Bepaalde medicijnen (bv. ontstekingsremmers/pijnstillers zoals Voltaren, Brufen en Feldene) zijn niet goed voor u. Vraag steeds advies aan uw arts.
Beweging
Blijf zoveel mogelijk actief. Luister daarbij naar uw lichaam en bouw uw inspanningen stapsgewijs op. Alles wat u zonder klachten kan doen, moet u vooral blijven doen.
Soms zal de arts u voorstellen om deel te nemen aan het cardiale revalidatieprogramma.
Vaccinatie
Een ernstige griep of longontsteking zijn zwaar voor uw lichaam. Laat u vaccineren tegen griep en COVID (vanaf half oktober tot eind december) en tegen longontsteking (om de 5 jaar).
Voeding
Eet gezond en probeer een gezond gewicht na te streven. Om te voorkomen dat uw lichaam vocht vasthoudt, drinkt u best niet te veel en gebruikt u niet te veel zout. Hoeveel u precies mag drinken, zal uw cardioloog u vertellen.
- Voeg geen zout toe op uw bord.
- Voeg geen zout toe tijdens het bereiden van uw maaltijden.
- Vermijd zoveel mogelijk bereide etenswaren (bv. salades voor op brood, salami, zoute nootjes, conserven, kant-en-klaarmaaltijden, pizza, lasagne).
Wegen
Weeg uzelf dagelijks. Doe dit 's morgens voor het ontbijt, nadat u hebt geplast. Schrijf uw gewicht op zodat u het goed kunt vergelijken.
Alarmsignalen
Om het probleem van de slechte hartfunctie op te vangen, heeft uw lichaam de neiging om vocht vast te houden.
Wanneer uw lichaam vocht vasthoudt, dan gaat uw gewicht plots toenemen. Hoopt het vocht zich op ter hoogte van de voeten? Dan zwellen uw voeten op. Gebeurt dat ter hoogte van de longen, dan zal u meer last krijgen van de ademhaling. Wanneer het vocht zich ophoopt ter hoogte van de buik, dan zal uw eetlust afnemen en uw buik wat opzwellen.
Deze klachten wijzen erop dat u teveel vocht vasthoudt en dat uw hart het moeilijk heeft. U moet iets ondernemen om uw hart te ontlasten, zodat het niet verder achteruitgaat.
Bel uw huisarts of de hartfalenverpleegkundige als u één van deze klachten opmerkt.
Tekens van vochtopstapeling zijn:
- Plotse gewichtstoename: u komt 2 kg op 2 à 3 dagen bij
- Ontstaan van gezwollen benen, enkels of buik
- Toegenomen kortademigheid
- Toegenomen vermoeidheid
- Plotse hartkloppingen
- Droge hoest
