Hartfalen
Bij hartfalen kan het hart niet op voldoende wijze bloed rondpompen om het lichaam normaal te laten functioneren.
Wat is hartfalen?
Bij hartfalen kan het hart niet op voldoende wijze bloed rondpompen om het lichaam normaal te laten functioneren. Omdat hartfalen een chronische aandoening is, kan ze wel behandeld worden, maar niet volledig genezen.
Hartfalen is geen ziekte op zich, maar een syndroom dat kan ontstaan door verschillende onderliggende hartaandoeningen.
Soorten
Er zijn 2 verschillende vormen van hartfalen.
Het resultaat van beide vormen is hetzelfde: het hart kan onvoldoende bloed rondpompen.
Oorzaken en risicofactoren
Hartfalen is meestal het gevolg van:
- Een of meerdere hartinfarcten
- Hoge bloeddruk gedurende lange tijd
- Gestoorde functie van één of meerdere hartkleppen
- Hartritmestoornissen
- Ziekte van de hartspier van ongekende oorsprong (idiopathische cardiomyopathie)
Soms ontstaat de hartziekte na een virale infectie. In zeldzame gevallen gaat het om een erfelijke aandoening.
Symptomen
- Moeheid
- Kortademigheid
- Gewichtstoename
- Zwelling van de enkels
- Frequent ‘s nachts opstaan om te plassen
- Vol gevoel in de bovenbuik
- Opgezette buik die pijnlijk en gevoelig is
- Verminderde eetlust
- Prikkelhoest
Alarmsignalen
Om het probleem van de slechte hartfunctie op te vangen, heeft je lichaam de neiging om vocht vast te houden.
Wanneer je lichaam vocht vasthoudt, dan gaat je gewicht plots toenemen. Hoopt het vocht zich op ter hoogte van de voeten? Dan zwellen je voeten op. Gebeurt dat ter hoogte van de longen, dan zal je meer last krijgen van de ademhaling. Wanneer het vocht zich ophoopt ter hoogte van de buik, dan zal je eetlust afnemen en je buik wat opzwellen.
Deze klachten wijzen erop dat je teveel vocht vasthoudt en dat je hart het moeilijk heeft. Je moet iets ondernemen om je hart te ontlasten, zodat het niet verder achteruitgaat.
Bel je huisarts of de hartfalenverpleegkundige als je één van deze klachten opmerkt.
Tekens van vochtopstapeling zijn:
- Plotse gewichtstoename: je komt 2 kg op 2 à 3 dagen bij
- Ontstaan van gezwollen benen, enkels of buik
- Toegenomen kortademigheid
- Toegenomen vermoeidheid
- Plotse hartkloppingen
- Droge hoest
Diagnosestelling
De arts stelt jou een aantal vragen en voert aanvullend een aantal onderzoeken uit:
Behandeling
Je komt terecht bij het multidisciplinaire team van de hartfalenkliniek om:
- Klachten te voorkomen
- Te vermijden dat de hartwerking snel achteruitgaat
Implanteerbare apparaten
Soms kan een pacemaker de contractie van de hartspier verbeteren, door deze meer synchroon te laten kloppen (cardiale resynchronisatie therapie, CRT). Als het risico op hartritmestoornissen hoog is, wordt soms een implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) geplaatst. Deze apparaten kunnen ook gecombineerd worden (CRT-D).
Harttransplantatie en steunhart
Voor patiënten met ernstig hartfalen die niet reageren op andere behandelingen, kan een steunhart (left ventricular assist device, LVAD) overwogen worden. Of kan het zieke hart vervangen worden door een donorhart, bij harttransplantatie. Het UZA is één van de 7 transplantatie- en LVAD centra in België.
Leven met
Je kan zelf heel wat doen om de behandeling te laten slagen. Denk daarbij aan:
- Tijdig contact opnemen bij toename van klachten
- Stipt je medicatie innemen
- Zo veel mogelijk actief blijven
- Je laten vaccineren tegen griep en longontsteking
- Niet te veel drinken / niet te veel zout gebruiken
Medicatie
Je krijgt aangepaste medicatie die noodzakelijk is om hartfalen goed te behandelen. Elke dag jouw medicatie stipt innemen is niet zo eenvoudig, maar wel erg belangrijk.
Enkele aanbevelingen:
- Gebruik een medicijndoosje: dit is een speciaal doosje waarin je medicatie voor 1 dag of 1 week kan bewaren.
- Neem de medicatie altijd op hetzelfde moment in: bijvoorbeeld ‘s morgens bij het ontbijt en ‘s avonds voor het slapen gaan.
- Gebruik een wekkertje dat een seintje geeft wanneer je de medicatie moet innemen.
Zeg duidelijk aan elke arts dat je hartfalen hebt. Bepaalde medicijnen (bv. ontstekingsremmers/pijnstillers zoals Voltaren, Brufen en Feldene) zijn niet goed voor je. Vraag steeds advies aan je arts.
Beweging
Blijf zoveel mogelijk actief. Luister daarbij naar je lichaam en bouw je inspanningen stapsgewijs op. Alles wat je zonder klachten kan doen, moet je vooral blijven doen.
Soms zal de arts je voorstellen om deel te nemen aan het cardiale revalidatieprogramma.
Vaccinatie
Een ernstige griep of longontsteking zijn zwaar voor jouw lichaam. Laat je vaccineren tegen griep en COVID (vanaf half oktober tot eind december) en tegen longontsteking (om de 5 jaar).
Voeding
Eet gezond en probeer een gezond gewicht na te streven. Om te voorkomen dat jouw lichaam vocht vasthoudt, drink je best niet te veel en gebruik je niet te veel zout. Hoeveel je precies mag drinken, zal jouw cardioloog je vertellen.
- Voeg geen zout toe op jouw bord.
- Voeg geen zout toe tijdens het bereiden van jouw maaltijden.
- Vermijd zoveel mogelijk bereide etenswaren (bv. salades voor op brood, salami, zoute nootjes, conserven, kant-en-klaarmaaltijden, pizza, lasagne).
Wegen
Weeg jezelf dagelijks. Doe dit 's morgens voor het ontbijt, nadat je hebt geplast. Schrijf jouw gewicht op zodat je het goed kunt vergelijken.
Klinische studies
Elk jaar nemen er in het UZA heel wat patiënten deel aan klinisch onderzoek via de dienst waar ze behandeld worden. Zij worden door hun arts gevraagd om hieraan eventueel deel te nemen. Soms zijn er echter ook studies waarvoor gezonde vrijwilligers gezocht worden.
