Slokdarmkanker

De meest voorkomende kenmerken van slokdarmkanker:

• Passageklachten: eten zakt niet goed doorheen de slokdarm
• Verminderde eetlust
• Gewichtsverlies
• Pijnlijk en vol gevoel in de buurt van het borstbeen
• Duizeligheid en vermoeidheid
• Ontlasting is teerachtig of zwart door bloedverlies uit een beschadigde slokdarm
• Braken van bloed
• Veel en lang hikken

De kans op bijwerkingen en postoperatieve pijn is bij robotchirurgie veel kleiner dan bij open chirurgie. De meest voorkomende verwikkelingen (bijwerkingen) na een slokdarmresectie zijn:

• Longontsteking: Fitheid en rookstop verminderen de kans hierop en zullen een eventuele longontsteking ook milder doen verlopen.

• Hartritmestoornis: Het hart kan reageren op de operatie of drains in de borstkast. Er kan een zogenaamde voorkamerfibrillatie ontstaan. Deze is goed te behandelen. De cardioloog zal na het ontslag bepalen of je medicatie of bloedverdunners moet nemen.

• Lekkage ter hoogte van de aanhechting: Er kan een lekkage ontstaan op de plaats waar de buismaag op de slokdarm vastgemaakt is. Tekenen van zo´n lekkage zijn er vrijwel altijd al in de eerste week. We controleren elke dag of er bij jou kenmerken zijn (snelle hartslag, pijn, koorts etc.). Dagelijks worden ook ontstekingswaarden in het bloed gevolgd. Er is een lage drempel om middels een CT-scan of gastroscopie na te gaan of er sprake is van een lekkage. Indien er sprake is van een fit dan wordt antibiotica gestart en de voeding via de mond direct gestopt. Dit kan alleen al voldoende zijn om de lekkage weer te doen helen. Er zijn een aantal verdere behandelmogelijkheden om de lekkage te doen helen. Bijvoorbeeld het plaatsen van een sponsje met de endoscoop ter hoogte van de aanhechting waaraan met een slangetje dat via de neus naar buiten wordt geleid gezogen kan worden. In een minderheid van de gevallen moet er opnieuw een operatie gedaan worden. 
• Heesheid: In de bovenste borstkast en hals, naast de slokdarm, lopen belangrijke zenuwen voor de stembanden. Deze kunnen tijdens het losmaken en doornemen van de slokdarm gekneusd geraken. De heesheid kan enkele maanden duren en kan verbeteren met aangepaste oefeningen met behulp van een logopedist(e). Kans op een zenuwkneuzing doet zich hoofdzakelijk voor indien de aanhechting van de buismaag in de hals wordt gemaakt en wordt slecht zelden gezien bij de operatie met aanhechting in de borstkast. 
• Lymfelekkage: Na het verwijderen van de slokdarm en de lymfeklieren die hierlangs liggen, kan het zijn dat er een lekkage van lymfevocht (chyle) ontstaat. Dit wordt waargenomen via een van de drains die uit de borstkast komen. Hierdoor kan het noodzakelijk zijn om deze drains langer te laten zitten.

Een buismaag functioneert anders dan een gewone maag. Doordat deze van vorm veranderd is naar een kolom en opgetrokken is naar de borstkast, is het eerder een geleider van voeding naar de dunne darm dan een reservoir. De hoeveelheid voeding die per keer genuttigd kan worden is dan ook, zeker in de eerste 6 tot 12 maanden, beperkt tot circa 200-250 cc. Daarom moet iemand met een buismaag vijf tot zes keer per dag (grofweg elke 2 uur) een maaltijd nemen om aan de totale caloriebehoefte te voldoen. De keuze van wat je eet moet daarom weloverwogen zijn; vooral eiwit- en energierijk. Samen met je diëtist stel je een dagschema op. In principe kan je wel alle soorten voeding opnemen, maar in de beginperiode zal lopende en zachte voeding beter doorgegeven worden. Het is belangrijk drinken en eten te leren scheiden. Als je eet, zit je buismaag vol en kan je hier bovenop moeilijk nog drinken. Het is ook beter ´s morgens en ´s middag hoofdzakelijk te eten en ´s avonds alleen nog een lichte maaltijd te nuttigen. Er moet twee tot drie uur zitten tussen de laatste maaltijd en het slapengaan. Dat heeft te maken met reflux. 

• Reflux: Doordat de slokdarm-maagovergang is weggenomen, is de natuurlijke barrière voor voeding en het maagzuur naar de slokdarm ook weg. De voeding en het zuur komen ook veel dichter bij de keelholte doordat de buismaag is opgetrokken naar de borstkast. Als je overdag actief bent en rechtop staat, is er meestal geen probleem. Als je gaat slapen, kan de buismaaginhoud makkelijker omhoog komen; dat heet reflux. Daarom moet de buismaag niet te vol zitten ‘s avonds en 2 à 3 uur de tijd hebben gekregen zich te ledigen naar de dunne darm alvorens je naar bed gaat. We adviseren iedereen 30 graden rechtop te slapen en maagzuurremmers te blijven gebruiken na de ingreep.
• Gewichtsverlies: Een slokdarmoperatie werkt hetzelfde als een overgewichtsoperatie (maagverkleining). Daardoor zal iedere patiënt gemiddeld 10% van zijn/haar gewicht verliezen na de ingreep. Dit kan ook 5% of 15% zijn dus. Een nieuw evenwicht moet op peil gehouden worden met de juiste voedingsadviezen. Soms kan er gekozen worden om bij te voeden, bv. met drinkvoeding of door gerechten te bereiden met aanvullende eiwitten in poedervorm.
• Dumpingklachten: Doordat de voeding relatief snel en grof in de dunne darm terecht kan komen, kunnen er zogenaamde dumpingklachten ontstaan. Dit gebeurt vaak kort (binnen 30 minuten) na de maaltijd en kan gepaard gaan met buikpijn/krampen, zweten, hartkloppingen, futloosheid, duizeligheid en diarree. Je arts/chirurg en diëtist kunnen je goede adviezen geven hoe dumping best te vermijden.
• Vitaminesuppletie: Voor iedere patiënt is het belangrijk om de vitaminestatus op peil te houden. Doordat het maagoppervlak kleiner geworden is, kunnen er tekorten ontstaan van bv. ijzer, calcium, zink, foliumzuur, vitamine B1, B12, D. Het is aanbevolen om een preparaat te starten waarin deze elementen hoger gedoseerd zijn. Er zijn allerlei producten op de markt die zijn ontwikkeld voor patiënten na overgewichtsoperaties die ook zeer geschikt zijn voor patiënten met een buismaag.
• Strictuur van de aanhechting: Vooral patiënten met een aansluiting van de buismaag via een snede in de hals kunnen last hebben van een vernauwing van de aansluiting. Deze ontstaat twee tot drie maanden na de operatie. Een gevoel van moeizame passage of vastzitten van de voeding in de keel kan hier op wijzen. Als je dit merkt, bespreek dit zo spoedig mogelijk met je behandelende arts of chirurg. Met een gastroscopie kan worden nagegaan of er inderdaad een vernauwing is en kan deze direct behandeld worden met een oprekking. Hou er rekening met dat de oprekking een aantal keer herhaald zal moeten worden.

Waarom heb je na een slokdarmresectie aangepast voedingsadvies nodig?

• Hoe beter je voeding, hoe meer kans op een zo goed mogelijk herstel.
• Bij een slokdarmresectie wordt de maag naar boven verplaatst, waardoor de opslagcapaciteit van de maag sterk verkleind is. Als gevolg hiervan kan je na een kleine maaltijd al een verzadigd gevoel hebben, waardoor het risico op voedingstekorten groter is. Het is dus erg belangrijk dat er extra aandacht wordt besteed aan je voedingstoestand. 

Wanneer krijg je aangepast voedingsadvies?

Voor de ingreep

Er wordt voor de ingreep niet standaard een consultatie bij de diëtist gepland. Als je voor de ingreep veel gewicht bent verloren of moeilijkheden hebt met eten, is het wel belangrijk om nog voor de ingreep een diëtist te contacteren voor aangepast voedingsadvies. 

Na de ingreep

Ongeveer een week na de operatie testen we via radiografie of de buismaag goed aan de slokdarm is vastgegroeid. Als de foto aantoont dat er geen lekkage aanwezig is, kan je starten met drinken. Nadien kan je starten met aangepaste voeding onder begeleiding van een diëtist. Als je tijdens je opname voedingsproblemen of vragen hebt, kan je steeds rekenen op (intensieve) begeleiding van de diëtisten. Net voor ontslag bespreekt de diëtist samen met jou de nodige voedingsaanpassingen. Indien je nadien nog problemen of vragen hebt, kunnen we na je ontslag een vervolgafspraak op de raadpleging inplannen.

Hoe wordt het voedingsadvies op jouw maat samengesteld?

Je voedingsplan wordt individueel opgesteld en is afhankelijk van een aantal factoren:

• De hoeveelheid energie en voedingstoffen die je nodig hebt: deze verschilt van persoon tot persoon. Een individuele aanpak is dus nodig.
• Je voedingstoestand: wanneer je gewicht verloren bent of minder goed kan eten, is het belangrijk om een energie- en eiwitrijke voeding te gebruiken.
• Snelheid van je herstel: dit is bij iedereen anders en heeft een invloed op de snelheid waarop je gewone voeding kan eten. Na de operatie start je steeds met vloeibare voeding, afhankelijk van hoe goed je je voelt en hoe vlot de voeding gaat, kan je stilaan opbouwen naar vaste, zachte voeding.
• Je voedselvoorkeuren/diëten: niet iedereen lust dezelfde voeding graag of mag dezelfde voeding eten. Daarom is het belangrijk om een individueel traject op te stellen, dat zowel rekening houdt met de medische mogelijkheden als je smaakvoorkeur.

Waaruit bestaat het voedingsadvies en hoe lang moet je dit volgen?

Na de operatie moet het spijsverteringsstelsel de kans krijgen om zich aan te passen en te herstellen. Daarom lassen we een aanpassingsperiode in van 2-4weken, waarin je best onderstaande voedingsrichtlijnen volgt.

• Mix of pureer je eten of kies voor gladde voedingsmiddelen.
• Kies een kleine portie: overeet je niet en stop als je genoeg hebt.
• Drink groentesoep niet bij de maaltijd en niet als vervanging van een warme maaltijd.
• Neem kleine hapjes en kauw goed. 
• Eet 6-8 keer per dag.
• Kies voor lichte maaltijden.
• Vervang brood door beschuit, crackers, geroosterd brood of ontbijtgranen.
• Drink voldoende water, neem kleine slokjes en drink niet bij de maaltijden.
• Vermijd bruisende dranken, fruitsap, koffie en alcohol.
• Vermijd pikante of pittige kruiden zoals cayennepeper, pilipili, tabasco, wasabi...

Na de aanpassingsperiode kan de voeding in samenspraak met de diëtist terug worden opgebouwd tot een comfortabel en normaal voedingspatroon. Wel zijn er een aantal blijvende aandachtspunten:

• Kies een kleine portie: overeet je niet en stop als je genoeg hebt.
• Kies iedere maaltijd voor een eiwitrijk product.
• Drink groentesoep niet bij de maaltijd en niet als vervanging van een warme maaltijd.
• Neem kleine hapjes en kauw goed. 
• Eet 6-8 keer per dag.
• Drink voldoende water, neem kleine slokjes en drink niet bij de maaltijden. 
• Indien er sprake is van gewichtsverlies of moeite met eten, is opvolging door een diëtist nodig.
• Calorierijke en eiwitrijke voeding bij gewichtsverlies of lage eetlust.
• Tijdelijk vetarm dieet bij eventuele chirurgische complicaties.
• Diabetesdieet bij een verstoorde suikerverwerking.
• Aangepaste dosis vetverteringsenzymen (Creon®) bij een verstoorde vetvertering.