Prostaatkanker
Prostaatkanker is de meest voorkomende kwaadaardige kanker bij mannen. Elk jaar worden in Vlaanderen meer dan 5 000 nieuwe gevallen geregistreerd.
Wat is prostaatkanker?
Prostaatkanker is een kanker die in de prostaat ontstaat. De prostaat is een kleine walnootvormige klier bij mannen die de zaadvloeistof produceert om sperma te voeden en transporteren.
Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker. Veel prostaatkankers groeien langzaam en blijven beperkt tot de prostaatklier, waar ze mogelijk geen ernstige schade veroorzaken. Hoewel sommige vormen van prostaatkanker langzaam groeien en mogelijk minimale of zelfs geen behandeling nodig hebben, zijn andere vormen agressief en kunnen ze zich snel verspreiden.
Prostaatkanker die vroeg wordt ontdekt, wanneer de ziekte zich nog beperkt tot de prostaatklier, heeft de grootste kans op een succesvolle behandeling.
Oorzaken en risicofactoren
Het is niet duidelijk wat prostaatkanker veroorzaakt.
Artsen weten dat prostaatkanker begint wanneer cellen in de prostaat veranderingen in hun DNA ontwikkelen. Het DNA van een cel bevat de instructies die een cel vertellen wat te doen. De veranderingen vertellen de cellen om sneller te groeien en te delen dan normale cellen doen. De abnormale cellen blijven leven, terwijl andere cellen zouden sterven.
De zich ophopende abnormale cellen vormen een tumor die kan groeien en nabijgelegen weefsel kan binnendringen. Na verloop van tijd kunnen sommige abnormale cellen loskomen en zich verspreiden (metastaseren) naar andere delen van het lichaam.Factoren die het risico op prostaatkanker kunnen verhogen zijn onder meer:
- Oudere leeftijd. Het risico op prostaatkanker neemt toe naarmate je ouder wordt. Het komt het meest voor na de leeftijd van 50.
- Ras. Om nog onbekende redenen hebben zwarte mensen een groter risico op prostaatkanker dan mensen van andere rassen. Bij zwarte mensen is de kans ook groter dat prostaatkanker agressief of vergevorderd is.
- Familiegeschiedenis. Als een bloedverwant, zoals een vader, broer of zoon, de diagnose prostaatkanker heeft gekregen, kan uw risico groter zijn. Ook als je een familiegeschiedenis hebt van genen die het risico op borstkanker verhogen (BRCA1 of BRCA2 mutaties) of een zeer sterke familiegeschiedenis van borstkanker, kan het risico op prostaatkanker groter zijn.
- Obesitas. Mensen die obees zijn, lopen mogelijk een hoger risico op prostaatkanker vergeleken met mensen die een gezond gewicht hebben, hoewel studies gemengde resultaten hebben opgeleverd. Bij obese mensen is de kans groter dat de kanker agressiever is en na de eerste behandeling terugkeert.
Symptomen
Prostaatkanker veroorzaakt in de beginfase mogelijk geen tekenen of symptomen.
Bij prostaatkanker in een verder gevorderd stadium kunnen de volgende klachten en symptomen optreden:- problemen met plassen
- verminderde kracht in de urinestraal
- bloed in de urine
- bloed in het sperm
- botpijnen
- afvallen zonder dat het je moeite kost
- erectiestoornissen
Complicaties
Complicaties van prostaatkanker en de behandelingen ervan zijn onder meer:
- Kanker die zich verspreidt (metastaseert). Prostaatkanker kan zich verspreiden naar nabijgelegen organen, zoals de blaas, of via de bloedbaan of lymfestelsel naar jouw botten of andere organen reizen. Prostaatkanker die zich verspreidt naar de botten kan pijn en gebroken botten veroorzaken. Als de prostaatkanker zich eenmaal heeft verspreid naar andere delen van het lichaam, kan die nog steeds reageren op behandeling en kan het een tijdlang onder controle worden gehouden, maar genezing is meestal niet meer mogelijk.
- Incontinentie. Zowel prostaatkanker als de behandeling ervan kunnen urine-incontinentie veroorzaken. De behandeling van incontinentie hangt af van het type dat je hebt, hoe ernstig het is en de waarschijnlijkheid dat het na verloop van tijd verbetert. Behandelingsopties kunnen medicijnen, katheters en chirurgie omvatten.
- Erectiestoornissen. Erectiestoornissen kunnen het gevolg zijn van prostaatkanker of de behandeling ervan, waaronder chirurgie, bestraling of hormoonbehandelingen. Medicijnen, vacuümapparaten die helpen bij het bereiken van een erectie en chirurgie zijn beschikbaar om erectiestoornissen te behandelen
Preventie
Je kan het risico op prostaatkanker verkleinen als je:
- Behoud een gezond gewicht. Als uw huidige gewicht gezond is, werk er dan aan om het te behouden door een gezond dieet te kiezen en de meeste dagen van de week te sporten. Als je gewicht moet verliezen, beweeg dan meer en verminder het aantal calorieën dat je elke dag eet. Vraag jouw arts om hulp bij het maken van een plan voor gezond gewichtsverlies.
- Praat met jouw arts over het verhoogde risico op prostaatkanker. Als je een zeer hoog risico op prostaatkanker hebt, kan je arts medicijnen of andere behandelingen overwegen om het risico te verminderen. Deze medicijnen worden gebruikt om prostaatvergroting en haaruitval te beheersen. Er zijn wel aanwijzingen dat mensen die deze medicijnen gebruiken een verhoogd risico lopen op een ernstigere vorm van prostaatkanker (prostaatkanker van hoge graad). Als je je zorgen maakt over het risico op het ontwikkelen van prostaatkanker, praat dan met jouw arts.
Diagnosestelling
- 1
Screening
We moedigen mannen in de 50 aan om de voor- en nadelen van prostaatkankerscreening met hun artsen te bespreken. Als je besluit om je prostaat te laten onderzoeken zijn er twee opties:
- Digitaal rectaal onderzoek (DRE): Tijdens een DRE brengt de arts een gehandschoende, gesmeerde vinger in je rectum om de prostaat te onderzoeken. Als jouw arts afwijkingen vindt in de textuur, vorm of grootte van de klier, heb je mogelijk verdere tests nodig.
- Prostaatspecifiek antigeen (PSA)-test: Er wordt bloed afgenomen en geanalyseerd op PSA, een stof die van nature door de prostaatklier wordt geproduceerd. Als er een grote hoeveelheid PSA in jouw bloed zit, kan dit duiden op een prostaatinfectie, ontsteking, vergroting of kanker.
- 2
Vaststelling
Als bij de screening op prostaatkanker een afwijking wordt ontdekt, kan je arts aanvullende tests aanbevelen om vast te stellen of je prostaatkanker hebt.
- 3
Agressiviteit bepalen
Wanneer een biopsie de aanwezigheid van kanker bevestigt, is de volgende stap het bepalen van het niveau van agressiviteit (graad) van de kankercellen. Een arts in een laboratorium onderzoekt een monster van jouw kankercellen om te bepalen in hoeverre kankercellen verschillen van de gezonde cellen. Een hogere graad duidt op een agressievere kanker die zich waarschijnlijk sneller verspreidt.
- 4
Metastase bepalen
Zodra de diagnose prostaatkanker is gesteld, probeert jouw arts de omvang van de kanker te bepalen. Als je arts vermoedt dat uw kanker zich buiten jouw prostaat heeft verspreid, kunnen een of meer van de volgende testen worden aanbevolen. Jouw arts bepaalt welke testen het best zijn voor jouw situatie.
De arts gebruikt de informatie van deze tests om uw kanker een stadium toe te wijzen. Prostaatkankerstadia worden aangegeven met Romeinse cijfers van I (één) tot IV (vier). De laagste stadia geven aan dat de kanker beperkt is tot de prostaat. Bij stadium IV is de kanker verder gegroeid dan de prostaat en kan deze zich hebben verspreid naar andere delen van het lichaam.
Behandeling
De behandelingsopties voor prostaatkanker zijn afhankelijk van diverse factoren, zoals hoe snel de kanker groeit, of de kanker zich heeft verspreid, jouw algehele gezondheid en de mogelijke voordelen of bijwerkingen van de behandeling.
Laaggradige prostaatkanker hoeft mogelijk niet meteen behandeld te worden. Voor sommigen is behandeling misschien nooit nodig. In plaats daarvan raden artsen soms ‘active surveillance’ (opvolging) aan.
Bij actieve surveillance kunnen regelmatige bloedonderzoeken, rectale onderzoeken en prostaatbiopsieën worden uitgevoerd om de progressie van de kanker te monitoren. Als tests aantonen dat de kanker vordert, kan je kiezen voor een prostaatkankerbehandeling zoals een operatie of bestraling.
Soorten?
Klinische studies
Elk jaar nemen er in het UZA heel wat patiënten deel aan klinisch onderzoek via de dienst waar ze behandeld worden. Zij worden door hun arts gevraagd om hieraan eventueel deel te nemen. Soms zijn er echter ook studies waarvoor gezonde vrijwilligers gezocht worden.
Maak een afspraak
Urologie
Overige
Interessante links