Zwangerschap

Gezonde en evenwichtige voeding tijdens de zwangerschap is extra belangrijk. Je levert niet alleen zelf heel wat inspanning, je lichaam moet ook de juiste bouwstoffen leveren voor de groei van je kindje.

De actieve voedingsdriehoek

De actieve voedingsdriehoek is het perfecte uitgangspunt voor een gezonde en gevarieerde voeding. Dit model is gebaseerd op drie principes: een evenwichtige voeding, voldoende afwisseling en gematigdheid. Eet in verhouding meer uit de grote vakken en minder uit de kleine. Hierdoor krijg je de nodige voedingsstoffen binnen, wat goed is voor jouw gezondheid en die van je baby.

Algemeen voedingsadvies

De moederkoek (placenta) regelt het vervoer van voedingsstoffen van moeder naar baby. Ze kan ook schadelijke stoffen doorlaten. Eet dus gezond en gevarieerd en probeer maximum 10 tot 15 kg aan te komen.

• Drank: drink min. 1.5 l per dag (bij voorkeur water). Drink max. 2 tot 3 cafeïne-houdende dranken per dag (koffie, energiedranken...). Vermijd alcohol. 
• Graanproducten: kies voor bruin brood, volkoren ontbijtgranen, volkoren pasta en volkoren rijst, aardappelen.
• Fruit: eet 2 tot 3 stuks per dag met voldoende variatie. 
• Groenten: eet 200 gram warme groenten per dag aangevuld met rauwkost. 
• Melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten: eet 4 porties per dag, bij voorkeur halfvol (melk, yoghurt, pudding) in combinatie met 1 tot 2 sneden kaas. 
• Vlees (of vleesvervangers): eet + 100 gram per dag, bij voorkeur magere soorten. Ter afwisseling gebruikt u best wekelijks zowel magere als vette vis. 
• Smeer- en bereidingsvet: spring zuinig om met boter, margarine en olie. 
• Restgroep: af en toe een koekje, gebak, een snoepje of wat chocola kan zeker, maar is niet noodzakelijk. Gebruik niet te veel suiker en zoetigheden. Zoetstoffen (tafelzoetstof, light- of zero-frisdranken) zijn veilig en kunnen suiker vervangen. 

Zwangere vrouwen hebben soms last van bepaalde ongemakken. Enkele voedingstips om ze te voorkomen.

Tips tegen misselijkheid

• Eet bij ochtendmisselijkheid een droge cracker voor het opstaan.
• Drink voldoende water tussen de maaltijden (vooral bij braken).
• Neem kleine en frequente maaltijden.
• Vermijd vetrijke voeding, sterke kruiden en voeding met een sterke geur (vis, koffie...).

Tips tegen constipatie (obstipatie of verstopping)

• Begin de dag met een gezond ontbijt.
• Drink voldoende water (1.5 – 2 liter/dag).
• Kies voor vezelrijke voeding: volle graanproducten (bruin/volkorenbrood, volle rijst, volkoren deegwaren, muesli, volkoren ontbijtgranen...), groenten, vers en gedroogd fruit, aardappelen...
• Beweeg voldoende.

Tips tegen brandend maagzuur

• Eet rustig en kauw goed.
• Drink geen koolzuurhoudende dranken (bruiswater, cola, limonade…).
• Neem kleine en frequente maaltijden.
• Vermijd vetrijk en scherp gekruid voedsel, sap van citrusvruchten en cafeïne-houdende dranken (koffie, cola...), chocolade, chocomelk, pepermunt.
• Plaats extra kussens onder het hoofdeinde van het bed.

Vermijd tropische, hete bestemmingen

Tropische ziekten

Als zwangere moet je (net zoals een niet zwangere) opletten voor tropische ziekten zoals malaria. Als je niet écht naar gebieden moet reizen waarvoor je malariaproxylaxe moet nemen, raden we aan dit dan ook niet te doen. Je kan wel malariaprofylaxe gebruiken tijdens de zwangerschap, maar enkel omdat het risico op malaria groter is dan de bestaande risico’s van de medicatie.

Malaria tijdens de zwangerschap is gevaarlijk omdat:

• zwangeren extra gevoelig zijn voor zeer ernstige vormen van malaria (door wijzigingen in het immuunsysteem).
• er ook een ernstige aangeboren malaria bij de baby bestaat.
• muggen vlugger aangetrokken worden door zwangere vrouwen omdat ze wat meer kooldioxide uitademen.

Hitte

We raden ook af om naar/in heel erg hete landen te reizen. Als zwangere vrouw ben je gevoeliger aan hitte en zonnelicht, en kan je dus sneller duizelig worden of zelfs flauwvallen. Zonnebrand en te weinig vocht (dehydratatie) zijn natuurlijk niet echt ideaal voor jezelf of voor je baby. Alleszins raden we aan dat je je als zwangere insmeert met een hoge beschermingsfactor, 30 of meer, wanneer je in de zon loopt. Dat met name om een zwangerschapsmasker te voorkomen. Een zwangerschapsmasker is het voorkomen van gekleurde vlekken op je gelaat en andere plaatsen omdat je als zwangere meer pigment gaat maken. Het is zuiver een ontsierend probleem. Uiteindelijk verdwijnen de vlekken wel maar dit kan vele maanden duren.

Informeer naar reisvaccinaties

Indien je voor de reis vaccinaties nodig hebt, informeer je dan. Bijna alle vaccinaties kunnen veilig aan zwangeren worden toegediend.

Autorit: voorzorgen

Als zwangere heb je een verhoogd risico op trombose of bloedklontervorming. Daarom is het belangrijk dat je regelmatig, om de twee uur, stopt bij een lange autorit en even uitstapt en wat beweegt.

Let wel dat bij reizen met de auto het dragen van de autogordel verplicht blijft, ook als je zwanger bent. Draag de horizontale riem van de autogordel best onder je buik. 

Vliegreis: voorzorgen

Ook als je met het vliegtuig reist, neem je best enkele voorzorgen.

Zwanger en vliegen: tot wanneer kan het?

De meeste vliegtuigmaatschappijen verwelkomen je graag aan boord tot de 28e week, sommigen tot de 34e week. Informeer je op voorhand hierover. Sommige vliegtuigmaatschappijen laten je toe tot het einde van de 35e week, maar hebben dan bijvoorbeeld uitzonderingen bij tweelingen die ze maar tot 32 weken meenemen.

Medisch attest

Informeer of je een medisch attest nodig hebt om te mogen vliegen. Als je dergelijk attest niet hebt en dat vereist zou zijn, kan de kapitein weigeren je mee te nemen. Dat geldt ook voor de terugvlucht.

Trombose

Ook tijdens vliegtuigreizen heb je een verhoogd risico op trombose. Neem daarom onderstaande voorzorgen:

• Sta regelmatig op en beweeg je benen.
• We raden over het algemeen vluchten van langer dan 6 uur af.
• Drink voldoende water.
• We raden niet aan systematisch bloedverdunners te gebruiken. Overleg dit eerst met je behandelend gynaecoloog.
• We raden je aan specifieke steunkousen te dragen. Deze kan je op voorschrift verkrijgen. Ze zijn dan terugbetaald. Vraag ernaar bij je arts.
• Er zijn ook vliegtuigmaatschappijen die zwangere vrouwen gratis van extra beenruimte voorzien. Vraag dit dus zeker na.

Treinrit: voorzorgen

Als je met de trein op reis gaat, is het natuurlijk makkelijker om af en toe eens rond te wandelen en te stappen.

Voor binnenlandse ritten met de trein heb je tijdens de laatste vier maanden van de zwangerschap met een tweedeklasticket recht om in eersteklas mee te rijden mits een attest. Dit attest vind je in het moederboekje. Laat het invullen door je behandelend arts.

Aan te raden vaccinaties

De meeste vaccinaties tijdens de zwangerschap zijn veilig en aan te raden. Vooral vaccinatie tegen tetanus en systematische vaccinatie tegen kinkhoest en de griep zijn sterk aan te raden tijdens de zwangerschap. Er bestaat een speciale verhoogde terugbetaling van het griepvaccin voor zwangere vrouwen.

Af te raden vaccinaties

Vaccinaties die worden uitgevoerd met een levend afgezwakt virus raden we af tijdens de zwangerschap, zoals de vaccinatie tegen rubella of rode hond. Als je toch een vaccinatie met rubella zou hebben gehad tijdens je zwangerschap, betekent dit echter niet meteen dat je baby ook ziek is. Er bestaat eigenlijk enkel een theoretisch risico en daarom vermijden we dit voor de zekerheid.

Blijven bewegen en sporten tijdens de zwangerschap is belangrijk. Zolang je je er prettig bij voelt, kan je de meeste sporten gewoon blijven doen. Over het algemeen raden we een dertigtal minuten matig-intensieve lichaamsbeweging aan. Neem wel geen onverantwoorde risico’s. Houd je spierkracht en inspanningsvermogen dus zeker bij, maar ga deze zeker niet versterken. Ook na de zwangerschap blijft een sportieve aanpak aan te raden.

Wat zijn de voordelen van sporten tijdens de zwangerschap?

Zowel moeder als baby genieten van de positieve effecten van sport tijdens de zwangerschap:

• Minder kans op typische zwangerschapsklachtjes zoals misselijkheid, vermoeidheid, beenkrampen en rugpijn.
• Lager risico op vroeggeboorte en bloeddrukproblemen tijdens de zwangerschap.
• Minder gewichtstoename en natuurlijk ook een betere conditie.
• De endorfine die bij een sportinspanning vrijkomt, heeft een positief effect op je humeur.

Welke sporten kan ik (blijven) beoefenen tijdens mijn zwangerschap?

Als je regelmatig trainde voor de zwangerschap, kan je in principe tijdens het eerste trimester van de zwangerschap je trainingsschema blijven volgen. Nadien zal je wat moeten afnemen in intensiteit.

Luister altijd naar je lichaam, drink altijd voldoende en draag comfortabele kledij.

Onderstaande sporten kan elke zwangere vrouw uitoefenen, zelfs tot op het einde van de zwangerschap:

• Zwemmen
• Aqua gym
• Yoga
• Wandelen
• Fietsen
• Prenatale kinesitherapie

Welke beweging en sporten vermijd ik best tijdens mijn zwangerschap?

• Sporten bij warm weer
• Competitiesport
• Contactsporten
• Oefeningen met veel springen en schokken, of hoog risico op een val, zoals skiën, vechtsporten en paardrijden (rustig ritje kan wel)
• Valschermspringen
• Zware gewichten heffen
• Diepzeeduiken
• Bergbeklimmen
• Te grote fysieke inspanningen boven een hoogte van 2 000 meter

Rust op tijd uit

Luister altijd naar je lichaam. Neem voldoende rust als je last hebt van:

• veel rugpijn
• kortademigheid
• duizeligheid
• zwaktegevoel
• hoofdpijn
• braken
• vroegtijdige weeën
• vaginaal bloedverlies of vruchtwaterverlies

Heb je vragen over kans op vroeggeboorte, aanstaande ouderschap, hulpvragen gerelateerd aan opname MIC (Maternal Intensive Care) of wens je het versterken van je netwerk als ouder? In het UZA kan je rekenen op medisch psychologische zorg tijdens je behandeling. 

Deze zorg wordt zowel aangeboden aan ouders van gehospitaliseerde patiënten op onze MIC, maar evengoed is individuele en/of gezins- en koppelbegeleiding mogelijk. Om een afspraak te maken met één van onze medisch psychologen, neem je best contact op met je behandelend arts of verpleging.